"Türk-müsəlman əhalisinə qarşı soyqırımlar tarixi mənbələrdə" mövuzusunda III Beynəlxalq elmi konfrans keçirilib

Azərbaycan Universiteti (AU), AMEA-nın A.A.Bakıxanov adına Tarix İntitutu, Türkiyənin Anadolu Universiteti, Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Bilik Fondu, "Gənclərin Elmi Araşdırmalarına Dəstək" (GEAD) İctimai birliyi və "Səs" Media Qrupu Azərbaycan xalqının Ümummilli Lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 93 və hakimiyyətə qayıdışının 23-cü ildönümünə həsr olunmuş "Türk-müsəlman əhalisinə qarşı soyqırımlar tarixi mənbələrdə" mövuzusunda III Beynəlxalq elmi konfrans keçirib.
Tədbirdə AU-nun rektoru Fərid Əhmədov, Türkiyənin Anadolu Universitetinin Azərbaycan Proqramlarının Koordinatoru Azər Hətəmov, Anadolu Universitetindən tarixçi alim Mehmet Topal, Prezident yanında Bilik Fondunun aparat rəhbəri İsaxan Vəliyev, Millət vəkili Aydın Mirzəzadə, GEAD İB-nin sədri Məmmədəli Babaşlı, Nəsimi R.İ.H. Başçısının müavini Gülarə Verdiyeva, Türkiyənin Azərbaycandakı Səfirliyinin üçüncü katibi Öznur Tübençokrak, Səs İnformasiya Agentliyinin icraçı direktoru Vəli Vəliyev, universitet tələbələri və KİV nümayəndələri iştirak ediblər.

İlk olaraq qonaqlar universitetin foyesində Ümummilli Lider Heydər Əliyevin büstü önünə tər güllər düzüblər.

Tədbirdə türk-müsəlman əhalisinə qarşı törədilən soyqırımlardan və erməni işğalçılarının məkrli planlarından söhbət açılıb.

Əvvəlcə tədbir iştirakçıları Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərin əziz xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad ediblər.
Qonaqları salamlayan AU-nun rektoru Fərid Əhmədov bildirib ki, soyqırım cinayət olduğundan cinayətin məhkəmədə sübuta yetirilməsi çox vacibdir: "Bunu nəzərə alaraq tarixdə, yəni ötən əsrin əvvəllərində baş vermiş qətliamların praktiki nöqteyi-nəzərindən soyqırım kimi tövsif olunması çox çətindir. Çünki insanlar artıq dünyasını dəyişib və həmin zamanda olan şahidlər artıq yoxdur. Bəzi faktları araşdırıb üzə çıxarmaq bir qədər çətinliklər yarada bilər".

Türkiyənin Anadolu Universitetinin Azərbaycan Proqramlarının Koordinatoru Azər Hətəmov tədbirin keçirilməsinə görə bütün təşkilatçılara minnətdarlığını bildirib. O, ermənilərin tarix boyu türklərə qarşı apardığı düşmənçilik və soyqırım siyasətindən bəhs edərək qeyd edib ki, torpaqlarına təcavüz olunduqdan sonra da Azərbaycan Respublikası bütün vasitəçilik missiyalarından imtina etməyərək, problemin BMT və ATƏT prinsipləri çərçivəsində həllinə tərəfdar olduğunu bir daha nümayiş etdirir. O, əlavə olaraq bildirmişdir ki, Türkiyə Dağlıq Qarabağ məsələlərində hər zaman Azərbaycanı dəstəkləmişdir. Azər Hətəmov Anadolu Universitetinin Türkiyə ərazisində yerləşməsinə baxmayaraq, Universitetin Azərbaycandan da distant formada təhsil alan minlərlə tələbəsinin olduğunu qeyd edərək, konfransda müzakirə edilən mövzu ilə əlaqədar elmi məqalələrin Anadolu Universitetinin Azərbaycandakı tələbə gənclərinə də təqdim olunacağını bildirmişdir.

Prezident yanında Bilik Fondunun aparat rəhbəri İsaxan Vəliyev deyib ki, biz bəzən soyqırımının genosid kimi sübut edilməsində deqlizmə yol veririk: "Məsələn, qətliamla soyqırım arasında kəskin sərhəd qoyulur. Əslində hüquqi cəhətdən bunların arasında fərq olsa da, yəni qətliam hər hansı bir şəhərin, kəndin milli mənsubiyyətinə görə deyil, ancaq qalibiyyət xatirinə qırılmasını özündə ehtiva edirsə, genosid və soyqırım terminləri konkret bir topluma milliyyətinə, dininə, etnik təmsilçiliyinə görə törədilmiş kütləvi qırğın aid edilir. Baxmayaraq ki, bizim Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsində soyqırımı anlayışı var.
Milli Millət vəkili Aydın Mirzəzadə vurğulayıb ki, soyqırımı dedikdə ancaq bir xalqın və yaxud da bir dövrdə olan soyqırımı nəzərdə tutulmur: "Tarixən bu böyük dünyaya qarşı törədilən soyqırımları öyrənməliyik və yaxud bununla bağlı bir sistem yaratmalıyıq. Hesab edirəm ki, siz bu konfransla artıq bunun əsasını qoymusunuz. Artıq bu sistemləşdirilməli və konkret bir tarixi dövr götürülməlidir. Burada ümumi cəhətləri axtarmağı bacarmalıyıq. Əlbəttə ki, bu istiqamətdə Azərbaycan elmi öz sözünü deyir".

Anadolu Universitetinin Tarixçi alimi Mehmet Topal öz çıxışında, 1915-ci il hadisələrinin əsl gerçəkləri haqqında arxiv sənədlərinə əsaslanaraq bildirmişdir ki, həmin vaxt heç bir soyqırım olmamış, əsl qətliam 20-ci yüzillikdə bütün dünya ictimaiyyətinin gözləri qarşısında baş verən Xocalı soyqırımıdır. Mehmet Topal Türkiyədə bu istiqamətdə son vaxtlar arxivlərdə geniş araşdımalar aparıldığını, bütün sənədlərdə ermənilərin iddialarının tam tərsi, yəni əslində türk xalqlarına qarşı edilmiş soyqırımlar olduğunun isbatlandığını bildirmişdir.

GEAD İB-nin sədri Məmmədəli Babaşlı təmsil olunduğu qurumun soyqırımla bağlı gördüyü işlərdən danışıb: "Dövlətimizin bu sahədə gördüyü işlər təqdirəlayiqdir. Biz də ictimai birlik olaraq bu sahədə üzərimizə düşən işi layiqincə yerinə yetirməyə hazırıq".

Azərbaycan Universitetinin İctimai elmlər kafedrasının professoru Qabil Əliyev öz çıxışında bu məsələlərin araşdırılması istiqamətində bugünədək bir çox işlər görülməsinə baxmayaraq, bunu tam qənaətbəxş hesab etmədiyini, bundan sonra bu istiqamətdə daha çox işlərin görülməsinin vacibliyini qeyd etmişdir.

Daha sonra AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İntitutunun baş elmi işçisi Vaqif Abışov, Azərbaycan Universitetinin İctimai elmlər kafedrasının professoru Anar İsgəndərov mövzu ətrafında fikirlərini bölüşüblər.

.