Ünsizadələr haqqında hələ deyiləsi sözlərim çoxdur

"Dünyaya səpələnən Ünsizadələr" yazısından sonra oxuculardan xeyli xoş sözlər eşitdim.
Atarışlarımı davam etdirdim.
Hansı saytda, qəzet və jurnallarda Ünsizadə adını oxuyurdumsa, faktları araşdırır, dəqiqləşdirirdim.
Mən bu fikirdəyəm ki, Ünsizadə soyalı bütün insanlar qohumdurlar, eyni şəcərədəndirlər. Bu soy ağaçı bizə məlum olan Ədürrəhman Əfəndidən başlayır. O, Azərbaycan ədəbiyyatında "Ünsi" təxəllüsü ilə şeirlər yazan şair, şagirdlərini məşhurlaşdıran və bununla da özü məşhurlaşan müəllimdir. Böyük oğlu Səid Əfəndi Ünsizadə (1825-1905) bu şəcərənin tarixə düşən ən böyük nümayəndəsidir. O, Şamaxı qazısı, müəllim, yeni məktəb yaradıcısı, Zaqafqaziya Əhli-Təsənni İdarəsinin üzvü, Şamaxıda ali məktəb açmaq arzusunda və iqtidarında olan milli ziyalıdır.
Səid Ünsizadə ilk iri milli mətbəəmizin yaradıcısı, "Ziya" və "Ziyayi-Qafqasiyyə" qəzetlərinin (1879-1884) təsisçisi və redaktorudur.
Səid Ünsizadə ibtidai məktəb şagirdləri üçün nəzərdə tutulan iki dərsliyin, bir neçə risalənin, yüzlərlə məqalə, zərifə,felyeton və şərhlərin müəllifidir. O, Quranın türk dilinə geniş təfsirini yazan ziyalılarımızdandır. Səid Ünsizadə "Kəlilə və Dimnə"dən ("Hümayunnamə"dən) bir neçə hekayəni fars dilindən Azərbaycan dilinə tərcümə etmiş, redaktoru olduğu "Ziyayi-Qafqasiyyə" qəzeti vasitəsilə oxuculara çatdırmışdır.

Rusiya, Ukrayna və Belorusdakı Ünsizadələr arasında rus mentalitеtli ziyalılar daha çoxdur. Onların Azərbaycanda böyüyüb başa çatmış Ünsizadələrlə əlaqələri, demək olar ki,yoxdur.Bu da təbiidir. Belə ki sovet dövründə Ünsizalərdən danışan alimlər Ünsizadə qardaşlarının, ələlxüsus Səid Ünsizadənənin hər bir məsələyə münasibətinə dini ianaşma damğası vururdular.

Mən bütün Ünsizadələri eyni meyarla qiymətləndirmək fikrində deyiləm.Onların cərgəsində bu gün üçün nümunıəvi olmayanları da ola bilər.Amma hər halda bütün Ünsizadələrə minnətdar olmalıyıq ki, onlar nəslin şəcərəsində Ünsizadə ismini yaşadıblar.Ünsizadər nəslinin nümayəndələrini arayıb-axtarmaq təşəbbüsü Azərbaycan milli təfəkkür tarixininin tədqiqi yolunda qaranlıq cəhətləri işıqlandırmağa xidmət edir.

Bu araşdırmalar Azərbaycan -Türkiyə, Azərbaycan-Rusiya, Azərbaycan - Ukrayna, Azərbaycan-Belorus ədəbi-publisistik,ictimai-siyasi əlaqələrin maraqlı səhifələrini aşkara çıxara bilər.Biz hələ Ünsizadə qardaşlarının məzarının yerini bilmirik.Ünsizadə qardaşlarının fotoşəkillərini tapa bilməmişik.Bəlkə də bu məlumatlar, fotoşəkillər Ünsizadələrdən kiminsə ailə arxivində saxlanılır.


Oxuculara təqdim etdiyim bu yazı Ünsizadələr nəslindən biri - Vadim Çingiz oğlu Ünsizadə haqqındadır.Mütləq oxuyun Vadimin atası Çingiz hərbi həkim idi. Zığ qəsəbəsində hərbi hissədə işləyir, buradakı beşmərtəbəli evilərin birində - 41 nömrəli evin 35-ci mənzilində yaşayırdı. Rusiyanın Azərbaycandakı hərbi hissələri Azərbaycandan uzaqlaşdırılanda 1924-cü il təvəllüdlü hərbi həkim Çingiz Mustafa oğlu Ünsizadə arvadı -1926-cı il təvəllüdlü Tamara xanım İvanovna ilə birlikdə Zaporojye şəhərində məskunlaşır və onlar şəhərin Rubana küçəsindəki 27 nömrəli evin 5-ci mənzilində yaşayırlar.
Çingizin Vadim adlı bir oğlu olduundan xəbərdarıq. Atası kimi o da hərbçi olub. Vadim Çingiz oğlu Şimal sularında sualtı gəmi kapitanının baş köməkçisi (СТАРПОМ) vəzifəsində çalışıb. Vadimin ata babası Mustafa kişi, onun atası isə Rəşiddir.

Vadim Ünsizadənin həyatından bəhs edən bir yazını oxucuların diqqətinə yönəldirik.
Vadimi və onun atası Çingizi tanıyanlar Ünsizadələr haqqında elm üçün maraqlı ola biləcək xatirələrini oxucularla bölüşə bilərlər.


Бодливая "корова".

(памяти старшего помощника командира большой дизельной подводной лодки "Б-156" Северного флота капитана 3 ранга
Унси-Заде В.Ч. посвящается.)

Все подводники знают, что самая "вселенская" мечта любого старпома - ошвартовать подводную лодку самостоятельно, еще будучи в должности старшего помощника. Наш старпом Вадим Чингизович Унси-Заде был из той плеяды старпомов, которые даже во сне готовы самостоятельно швартоваться и швартоваться, лишь бы разрешили. И вот однажды при возвращении корабля из полигонов боевой подготовки на мостике произошел разговор между командиром Михаилом Георгиевичем Кузнецовым и его старпомом Вадимом Чингизолвичем (кстати, одноклассниками по 6 ВСОК) о том, что негоже старпому все время дублировать команды командира в центральный пост при швартовках, а пора бы дать ему - старпому - проявить молодецкую удаль и ошвартовать корабль самостоятельно. Разговор происходил во время движения подводной лодки по узкости Ура-губа. Вот уже появился остров Медвежий, а за ним уже проглядывались плавпричалы, где базировались подводные лодки славной 35 дивизии. Но командир был непреклонен.
Старпом, видя, что приближается знакомый причал, взмолился пуще прежнего. И командирское сердце дрогнуло. "Швартуйся, черт с тобой!"- в сердцах сказал командир и отвернулся от надоедливого старпома. Лодка медленно огибала остров и выходила на причальную акваторию губы Урица. Дизельные лодки проекта 651 двухвальные, т.е. не требуется помощи буксира при подходе и швартовке к причалу.
Швартовые команды замерли на своих местах, лодка двигалась под электромоторами "оба средний вперед." Не доходя причала метров 50, старпом подал команду "Оба мотора малый вперед" и, как только командир носовой швартовой команды доложил, что расстояние до причала 5 метров, старпом лихо скомандовал "Стоп оба..." и " Оба мотора малый назад..." Томительно тянулась минута ожидания доклада из центрального поста, где "колдовал" механик (командир БЧ-5, капитан 3 ранга Жабчиков). И вдруг в динамике раздался спокойный голос меха: "Мостик, заднего хода не будет. Что-то с ШПМ". На мостике все замерли, а лодка проджолжала по инерции двигаться вперед навстречу камням на осушке. Задний ход так и не появился. От позора спас торпедолов, который был ошвартован у корня плавпирса. Он лего принял на корму носовую часть корпуса субмарины и, растягивая швартовы, медлено полез на камни, вылезшие из воды во время отлива. Но в это время лихие молодцы носовой швартовой команды подали на пирс швартовый конец и боцман, лихо заведя его на голову шпиля и выбирая слабину, начал гасить поступательное движение субмарины вперед. Но торпедолов все же выполз метра на 2 из воды на осушку. Экипаж торпедолова в количестве 5-ти человек до момента остановки катера на осушке бодро выстроился на пирсе и с удивлением наблюдал "бодливую корову". Наш командир ничего старпому хорошего сказать не смог, только выругался в его адрес и, махнув рукой, спустился на плавпричал, где стоял командир дивизии и офицеры штаба, которые наблюдали швартовку старпома от начала до... славного финала. Что говорил командир дивизии командиру, никто не слышал, но после этого старпом уже не просился на самостоятельные швартовки.
Историю рассказал(а) тов. Георгий Ефремов : 07-02-2006 11:24:56

Nazim Nəsrəddinov,

Azərbaycan Respublikasının əməkdar müəllimi.

Bakı,23.10.2016.

.