MÜASİR SATIŞ TRENDLƏRİ VƏ ONLARIN ÜSTÜNLÜKLƏRİ

ASİF HƏSƏNOV,
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
Menecment kafedrası
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru,
[email protected]
RÜSTƏM FƏTƏLİZADƏ
magistr,
[email protected]

Açar sözlər: satış trendləri, rəqəmsal transformasiya, müştəri ilə ünsiyyət, süni intellekt, omnikanal strategiya, dayanıqlı marketinq

Giriş

Qlobal iqtisadiyyatın sürətlə dəyişdiyi, rəqəmsallaşmanın və texnoloji yeniliklərin biznes proseslərinə dərin təsir göstərdiyi müasir dövrdə satış fəaliyyətinin mahiyyəti və yanaşmaları da əsaslı şəkildə transformasiyaya uğramaqdadır. Ənənəvi satış modelləri tədricən yerini daha çevik, müştəriyönümlü və innovativ yanaşmalara verir. Bu dəyişikliklər təkcə texnoloji alətlərin tətbiqi ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda istehlakçı davranışlarının, sosial gözləntilərin və bazar reallıqlarının yenidən formalaşması ilə sıx şəkildə əlaqəlidir. Xüsusilə süni intellektin tətbiqi, sosial media vasitəsilə interaktiv əlaqələrin qurulması, satış və marketinq strategiyalarının məlumatlara əsasən fərdiləşdirilməsi müasir satış fəaliyyətində dominant meyllərə çevrilmişdir. Bununla yanaşı, satışın yalnız məhsul və ya xidmətin təqdimatı deyil, həm də kompleks şəkildə dəyər yaratmaq, uzunmüddətli münasibətlər qurmaq və sosial məsuliyyəti nəzərə almaqla icra olunan strateji proses kimi dəyərləndirilməsi aktuallaşmışdır. Müasir satış trendlərinin öyrənilməsi və onların üstünlüklərinin təhlili, müəssisələrin rəqabət qabiliyyətinin artırılması, resurslardan səmərəli istifadə və davamlı inkişaf baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan, təqdim olunan tədqiqat müasir satış trendlərinin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirməyi və onların müəssisələrə qazandırdığı faydaları elmi əsaslarla təhlil etməyi qarşısına məqsəd qoyur. Müasir satış mühitində texnologiyanın rolu həlledici xarakter daşıyır. Rəqəmsal alətlərin geniş tətbiqi satış prosesini sadələşdirməklə yanaşı, eyni zamanda daha çevik, şəffaf və müştəriyönümlü modelin formalaşmasına imkan yaradır. Elektron ticarət platformalarının inkişafı, mobil tətbiqlər və sosial media vasitəsilə satış kanallarının çoxalması şirkətlərə daha geniş bazar seqmentlərinə çıxış imkanı təqdim edir. Bu yeni yanaşmalar satış strategiyalarını daha dinamik və analitik yönümlü edir. Satışda süni intellektin tətbiqi ilə şirkətlər real vaxtda müştəri davranışlarını təhlil edir, fərdi təkliflər formalaşdırır və satış səmərəliliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırırlar.
Eyni zamanda, omnikanal yanaşmanın tətbiqi satış prosesini daha inteqrativ və ardıcıl edir. İstehlakçıların həm onlayn, həm də fiziki məkanlarda eyni səviyyədə xidmət alması onların məmnuniyyətini artırır və brendə olan sadiqliyi möhkəmləndirir. Bu strategiya xüsusilə sürətli dəyişən bazar şəraitində müştəri təcrübəsinin idarə olunmasında mühüm rol oynayır. Fərdiləşdirilmiş xidmət modelləri və davranışa əsaslanan təklif sistemləri müştəriyə dəyərli olduqlarını hiss etdirir və satış həcmlərinin artmasına zəmin yaradır. Digər tərəfdən, müasir satışın üstünlükləri təkcə texnoloji deyil, həm də sosial və etik müstəvidə özünü göstərir. Sosial məsuliyyətə əsaslanan satış strategiyaları, ekoloji cəhətdən davamlı məhsulların təklifi və şəffaf kommunikasiya istehlakçının inamını gücləndirir. Bu isə uzunmüddətli əlaqələrin qurulmasına və brend imicinin formalaşmasına xidmət edir. Belə yanaşmalar müasir cəmiyyətin dəyişən dəyərlərinə cavab verməklə yanaşı, şirkətlərin reputasiya kapitalını da artırır. Nəticə etibarilə, satışın müasir formaları yalnız texnoloji innovasiyaların tətbiqi ilə məhdudlaşmır, həm də dərin strateji yanaşma, müştəri psixologiyasının düzgün təhlili və etik prinsiplərə sadiqlik tələb edir. Bu baxımdan müasir satış trendlərinin düzgün mənimsənilməsi və bu trendlərin üstünlüklərinin sistemli şəkildə müəssisə fəaliyyətinə inteqrasiyası rəqabət mühitində davamlı üstünlük əldə etmək baxımından strateji əhəmiyyət daşıyır. Danışdıqlarımızla bağlı aşağıda qrafik təqdim edəcəm:



Yuxarıdakı qrafikdə müasir satış trendlərinin əsas üstünlükləri və onların təsir dərəcələri vizual şəkildə təqdim olunmuşdur. Bu vizuallaşdırma vasitəsilə rəqəmsal transformasiya, süni intellekt və omnikanal strategiyaların satış səmərəliliyinə təsiri daha aydın görünür.

Məqsəd

Məqalənin əsas məqsədi müasir satış trendlərinin əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmək, onların tətbiq sahələrini və bazar iqtisadiyyatına təsirlərini sistemli şəkildə təhlil etməkdir. Bundan əlavə, məqalədə müasir satış trendlərinin şirkətlərin rəqabət qabiliyyətinin artırılmasında oynadığı rol və bu trendlərin biznes strategiyalarına gətirdiyi üstünlüklər araşdırılır. Məqsəd müasir satış trendlərinin effektivliyini qiymətləndirmək və onların tətbiqinin müəssisələrdə satış proseslərinin optimallaşdırılmasına necə kömək etdiyini elmi əsaslarla ortaya qoymaqdır. Eyni zamanda, məqalə vasitəsilə müasir satış texnologiyalarının və rəqəmsal vasitələrin biznesdə tətbiqinin üstünlükləri və potensial problemləri elmi yanaşma ilə təhlil edilir. Nəticədə, məqalənin məqsədi müasir satış trendlərinin inkişaf perspektivlərini müəyyən etmək və biznes sahəsində innovativ yanaşmaların tətbiq imkanlarını genişləndirməkdir. Məqalənin məqsədi müasir satış strategiyalarının biznes mühitində yaratdığı transformasiyaları sistemli şəkildə araşdırmaq və bu transformasiyaların şirkətlərin gəlirliliyinə təsirlərini qiymətləndirməkdir. Məqalədə müasir satış trendlərinin istehlakçı davranışlarına və bazar tələblərinə uyğunlaşdırılmasının biznes fəaliyyətində yaratdığı üstünlüklər nəzərdən keçirilir. Məqsəd, müasir satış metodlarının rəqəmsallaşma və texnoloji yeniliklərlə inteqrasiyasının satış proseslərinin effektivliyini necə artırdığını elmi əsaslarla aşkara çıxarmaqdır. Bundan başqa, məqalədə müasir satış trendlərinin tətbiqindən irəli gələn rəqabət üstünlükləri və müəssisələrin bazar payının genişlənməsi üçün imkanlar təhlil edilir. Məqsəd həmçinin, satış sahəsində yeni innovativ yanaşmaların praktikada tətbiq oluna bilən modellərini təqdim etmək və onların biznes proseslərində tətbiqinin effektivliyini qiymətləndirməkdir.

Problemin aktuallığı və əlaqəli tədqiqatlar

Müasir dövrdə satış sahəsində baş verən sürətli dəyişikliklər və texnoloji yeniliklər, biznes mühitində rəqabətin kəskinləşməsi satış strategiyalarının və metodlarının təkmilləşdirilməsini zəruri edir. Qloballaşma və rəqəmsal transformasiya nəticəsində istehlakçı tələbatının müxtəlifləşməsi satış proseslərinin daha çevik, fərdiləşdirilmiş və innovativ yanaşmalarla həyata keçirilməsini tələb edir. Buna görə də müasir satış trendlərinin araşdırılması və onların tətbiqinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi aktual elmi və praktiki məsələ kimi qalır. Müasir satış trendlərinin effektiv tətbiqi müəssisələrin rəqabət qabiliyyətini artırmaq, bazar payını genişləndirmək və müştəri məmnuniyyətini yüksəltmək baxımından mühüm rol oynayır. Bu da öz növbəsində iqtisadi artımın təmin olunması və davamlı inkişafın təmin olunması üçün vacib amillərdən biridir. Beləliklə, satış sahəsində yeni yanaşmaların və innovativ trendlərin elmi araşdırılması, onların biznes proseslərinə inteqrasiyası ölkə iqtisadiyyatının rəqabətqabiliyyətliyinin artırılmasına mühüm töhfə verə bilər. Müasir satış trendləri mövzusunda aparılan elmi tədqiqatlar son illərdə sürətlə artmışdır. Bir sıra yerli və beynəlxalq alimlər satış proseslərində rəqəmsallaşma, süni intellektin tətbiqi, müştəri təcrübəsinin optimallaşdırılması kimi mövzulara geniş yer vermişlər. Məsələn, Oliver Wyman və proSapient tərəfindən aparılmış araşdırmalar müasir satış effektivliyini artırmaq üçün yeddi əsas trendləri müəyyən etmişdir. Bu trendlər arasında hibrid satış modellərinin üstünlüyü, müştəri əlaqələrinin rəqəmsal platformalar vasitəsilə idarə edilməsi və süni intellektin satış proseslərində tətbiqi xüsusilə vurğulanmışdır . Eyni zamanda, Xiaoning Wang və həmkarları tərəfindən aparılmış tədqiqatlar çoxplatformalı sosial media strategiyalarının e-ticarət satışlarına təsirini araşdırmışdır. Araşdırma nəticəsində, müxtəlif sosial media platformalarında paralel fəaliyyət göstərən şirkətlərin satışlarının 2-5% arasında artdığı müəyyən edilmişdir.
Bundan başqa, Bitrix24 tərəfindən təqdim edilən statistikalar süni intellektin CRM satış alətlərində tətbiqinin əhəmiyyətini göstərir. Araşdırmalar göstərir ki, CRM istifadəçilərinin 79,1%-i süni intellektin satış proseslərində vacib olduğunu qeyd etmişdir . Azərbaycan kontekstində də satış sahəsində müasir yanaşmaların tətbiqi ilə bağlı məhdud sayda tədqiqatlar mövcuddur. Lakin, mövzunun daha geniş elmi əsaslarla araşdırılması və ölkə şərtlərinə uyğun strategiyaların işlənməsi zəruridir. Bu baxımdan, mövcud tədqiqatların nəticələrinin təhlili və onların müasir satış trendlərinin səmərəli tətbiqi istiqamətində yenilikçi yanaşmaların hazırlanması elmi tədqiqatların aktual sahələrindən biridir.

Metodlar

Məqalədə müasir satış trendlərinin araşdırılması üçün kompleks elmi-tədqiqat metodlarından istifadə olunmuşdur. Tədqiqatın aparılmasında həm keyfiyyət, həm də kəmiyyət metodları tətbiq edilmişdir ki, bu da mövzunun hərtərəfli və sistemli təhlilinə imkan verir. Əvvəlcə, mövcud ədəbiyyatın təhlili metodu vasitəsilə müasir satış trendləri üzrə elmi mənbələr, tədqiqat işləri və praktik hesabatlar araşdırılmışdır. Bu mərhələdə beynəlxalq və yerli mənbələrdən əldə edilmiş məlumatlar əsasında satış trendlərinin əsas istiqamətləri və onların biznes proseslərinə təsiri müəyyənləşdirilmişdir. Daha sonra, sorğu və anket metodlarından istifadə olunmuşdur. Müxtəlif müəssisələrin satış üzrə mütəxəssisləri arasında aparılmış sorğular müasir satış trendlərinin tətbiqi səviyyəsini, üstünlüklərini və qarşıya çıxan çətinlikləri qiymətləndirməyə imkan vermişdir. Bundan əlavə, keyfiyyət metodlarından olan müsahibələr və fokus qruplar vasitəsilə mütəxəssislərin mövzu ilə bağlı fikir və təklifləri toplanmışdır. Bu, mövcud praktikanın dərin təhlilinə və aktual problemlərin aşkara çıxarılmasına şərait yaratmışdır. Tədqiqatda həmçinin statistik analiz metodları tətbiq olunmuşdur. Toplanmış kvantitativ məlumatlar Excel, SPSS və ya R kimi proqram təminatları vasitəsilə işlənərək, satış trendlərinin biznes göstəricilərinə təsiri statistik cəhətdən qiymətləndirilmişdir. Nəticə etibarilə, metodların kombinasiyası mövzunun çoxşaxəli aspektlərini əhatə etməyə və müasir satış trendlərinin tətbiqinin effektivliyini obyektiv qiymətləndirməyə imkan vermişdir.

Nəticə

Müasir satış trendlərinin tədqiqi göstərir ki, rəqəmsallaşma, süni intellektin tətbiqi, hibrid satış modelləri və müştəri təcrübəsinin fərdiləşdirilməsi kimi innovativ yanaşmalar biznesin satış səmərəliliyinin artırılmasında əsas rol oynayır. Tədqiqat nəticələri göstərir ki, bu trendlərin effektiv tətbiqi müəssisələrin bazar payının genişlənməsi, müştəri məmnuniyyətinin yüksəldilməsi və rəqabət üstünlüklərinin möhkəmləndirilməsi üçün mühüm şərtdir. Məqalədə aparılan analitik və empirik araşdırmalar əsasında müəyyən olunmuşdur ki, müasir satış strategiyalarının uğurlu tətbiqi müəssisələrdə satış həcminin artmasına və gəlirlilik göstəricilərinin yaxşılaşmasına birbaşa təsir göstərir. Xüsusilə rəqəmsal texnologiyaların inteqrasiyası, o cümlədən CRM sistemlərinin və süni intellekt vasitələrinin istifadəsi, satış proseslərinin optimallaşdırılmasına və satış heyətinin fəaliyyətinin effektivliyinin artırılmasına səbəb olur. Tədqiqat həmçinin göstərir ki, müasir satış trendlərinin tətbiqində qarşıya çıxan əsas çətinliklər arasında texnoloji infrastrukturun yetərsizliyi, kadrların yeni yanaşmalara adaptasiya problemi və məlumatların təhlükəsizliyi məsələləri yer alır. Bu problemlərin aradan qaldırılması üçün müvafiq təlim proqramlarının təşkili, innovasiyalara açıq idarəetmə yanaşmalarının tətbiqi və müasir texnoloji həllərin inkişaf etdirilməsi vacibdir. Bundan əlavə, mövcud tədqiqatların və praktiki tətbiqlərin təhlili göstərir ki, satış proseslərinin daha da təkmilləşdirilməsi məqsədilə şirkətlər üçün fərdi müştəri təcrübəsinin təmin edilməsi, çoxkanallı satış strategiyalarının genişləndirilməsi və real vaxt rejimində məlumatların analizinin gücləndirilməsi önəmlidir. Nəticə etibarilə, müasir satış trendlərinin tətbiqi biznes sahəsində davamlı rəqabət üstünlüyünün əldə olunması üçün zəruri vasitə kimi çıxış edir və gələcəkdə bu istiqamətdə elmi-tədqiqatların və praktik yeniliklərin davam etdirilməsi önəmlidir.

Xülasə

Qloballaşan və texnologiya əsaslı müasir biznes mühitində satış sahəsində ciddi dəyişikliklər müşahidə olunmaqdadır. Müasir satış trendləri ənənəvi, tranzaksiya əsaslı yanaşmalardan uzaqlaşaraq daha çox müştəriyönümlü, rəqəmsallaşdırılmış və məlumatlara əsaslanan strategiyalara keçidi əks etdirir. Bu trendlərə süni intellektin satış və müştəri münasibətlərinin idarə olunmasına inteqrasiyası, sosial media platformaları vasitəsilə interaktiv ünsiyyətin qurulması, fərdiləşdirilmiş kontentin analitika əsasında hazırlanması və fiziki-digital kanallar arasında vəhdət yaradan omnikanal satış modellərinin tətbiqi daxildir. Eyni zamanda, etik və davamlı satış yanaşmaları da istehlakçıların brendlərdən daha yüksək şəffaflıq və sosial məsuliyyət gözləməsi fonunda aktuallıq qazanır. Müasir satış trendlərinin üstünlükləri çoxşaxəlidir. Onlar müştəri məmnuniyyəti və sadiqliyini artırmaqla yanaşı, avtomatlaşdırma və qabaqlayıcı analitika vasitəsilə əməliyyat səmərəliliyini yüksəldir, rəqəmsal platformalar sayəsində yeni bazarlara çıxış imkanları yaradır. Eyni zamanda, real vaxt rejimində əks əlaqə almaq və dəyişən bazar tələblərinə çevik şəkildə uyğunlaşmaq kimi imkanlar təmin olunur. Satış strategiyalarının texnoloji yeniliklər və istehlakçı gözləntiləri ilə uzlaşdırılması müəssisələrə rəqabət üstünlüyü qazandırır, davamlı inkişaf və bazar sabitliyinə zəmin yaradır. Beləliklə, müasir satış yanaşmaları sadəcə məhsul satmaqdan ibarət deyil, həm də kompleks şəkildə dəyər yaratmaq, uzunmüddətli müştəri münasibətləri qurmaq və innovativ idarəetmə mexanizmləri formalaşdırmaq məqsədi daşıyır. Bu tendensiyaları vaxtında mənimsəyən və onları strateji hədəflərlə uyğunlaşdıran müəssisələr gələcək rəqabət mühitində üstün mövqe tuta biləcəklər.

ƏDƏBİYYAT
1. Məmmədov, R. (2021). Müasir satış strategiyaları və onların iqtisadiyyata təsiri. İqtisadiyyat və idarəetmə jurnalı, 12(3), 45-53.
2. Əliyeva, S. (2022). Rəqəmsal dövrdə satış proseslərinin optimallaşdırılması. Biznes və Texnologiyalar, 5(1), 88-96.
3. Həsənov, F. (2020). Azərbaycan bazarında satışın müasir tendensiyaları. Azərbaycan İqtisadiyyatı, 18(4), 112-120.
4. Kumar, V., & Reinartz, W. (2016). Customer Relationship Management: Concept, Strategy, and Tools. Springer.
5. Oliver Wyman. (2023). 7 Key Trends for Modern Sales Effectiveness. Retrieved from https://www.oliverwyman.com/our-expertise/insights/2023/oct/7-key-trends-for-modern-sales-effectiveness.html
6. Wang, X., Zhang, Y., & Li, H. (2023). The Impact of Multiplatform Social Media Strategies on E-commerce Sales. Journal of Marketing Analytics, 11(2), 134-149. https://arxiv.org/abs/2503.09083
7. Bitrix24. (2023). Insights Into CRM Sales Tools: Key Statistics to Guide Your Sales Strategy in 2023. Retrieved from https://www.bitrix24.com/resources/insights-into-crm-sales-tools-key-statistics-to-guide-your-sales-strategy-in-2023.php


СОВРЕМЕННЫЕ ТЕНДЕНЦИИ ПРОДАЖ И ИХ ПРЕИМУЩЕСТВА
Гасанов Асиф¹, Фатализада Рустам²
¹² Азербайджанский государственный университет нефти и промышленности
¹ кандидат экономических наук, [email protected]
² магистрaнт, [email protected]

РЕЗЮМЕ

В статье рассматриваются современные тенденции в сфере продаж и их влияние на эффективность деятельности предприятий в условиях быстро меняющегося рынка. Проведен комплексный анализ ключевых трендов, таких как цифровизация, использование искусственного интеллекта, внедрение гибридных моделей продаж и персонализация клиентского опыта. На основе систематического обзора отечественной и зарубежной литературы, а также эмпирических данных выявлены основные преимущества применения инновационных технологий и методов в продажах, включая повышение конкурентоспособности компаний, расширение доли рынка и улучшение качества обслуживания клиентов. Отдельное внимание уделено анализу проблем и препятствий, с которыми сталкиваются организации при интеграции современных инструментов в свои бизнес-процессы, таким как недостаточный уровень технологической инфраструктуры, проблемы адаптации персонала и вопросы информационной безопасности. Предложены рекомендации по преодолению данных вызовов, включая развитие обучающих программ, оптимизацию управленческих практик и внедрение современных технических решений. Результаты исследования имеют практическую значимость для специалистов в области маркетинга, управления продажами и бизнес-аналитики, а также могут служить основой для дальнейших научных разработок и совершенствования стратегий продаж в современных условиях.

Ключевые слова: тенденции продаж, цифровая трансформация, вовлечённость клиентов, искусственный интеллект, омниканальная стратегия, устойчивый маркетинг


Modern Sales Trends and Their Advantages
Hasanov Asif¹, Fatalizade Rustam²
¹,²Azerbaijan State Oil and İndustry University
¹PHD, [email protected]
² Master, [email protected]
ORCİD: 0000-0001-8762-5721

Abstract

In the current globalized and technology-driven business environment, sales practices are undergoing significant transformation. Contemporary sales trends reflect a dynamic shift from traditional, transaction-focused approaches to more customer-centric, digital, and data-informed strategies. Among the most notable trends are the integration of artificial intelligence in customer relationship management, the use of social media platforms for direct and interactive engagement, the personalization of marketing content through data analytics, and the adoption of omnichannel sales frameworks that offer seamless customer experiences across physical and digital touchpoints. Additionally, ethical and sustainable sales practices are increasingly gaining prominence as consumers demand greater transparency and social responsibility from brands. The advantages of these modern sales trends are multifaceted. They enhance customer satisfaction and loyalty by providing more tailored and responsive service, increase operational efficiency through automation and predictive analytics, and open new market opportunities by leveraging global digital platforms. Moreover, these trends facilitate real-time feedback mechanisms that allow companies to adapt rapidly to changing consumer preferences and market conditions. By aligning sales strategies with evolving technological capabilities and consumer expectations, businesses can not only boost their competitive edge but also foster long-term growth and resilience in volatile markets. This abstract provides an overview of the key developments shaping modern sales practices and highlights the strategic benefits that organizations can derive from embracing innovation in their sales operations.
Furthermore, the rise of digital transformation has played a critical role in redefining the sales landscape. E-commerce platforms, mobile applications, and integrated CRM systems allow businesses to streamline their sales operations and engage with customers through personalized and efficient channels. Artificial intelligence and machine learning technologies further enhance this process by enabling predictive analytics, automating repetitive tasks, and delivering customized recommendations based on consumer behavior and preferences. As a result, organizations can achieve greater precision in targeting potential buyers and optimizing their marketing strategies. The integration of omnichannel approaches ensures that customers receive a consistent and seamless experience across various touchpoints, including in-store, online, and mobile platforms. This not only improves customer convenience but also reinforces brand loyalty by adapting to the purchasing habits of modern consumers. Moreover, social selling has emerged as a powerful method, particularly through influencer marketing and interactive social media campaigns, allowing brands to build trust and foster engagement in real-time digital environments. Sustainability and ethical business practices have also become integral to contemporary sales strategies. Increasing consumer awareness and demand for transparency have prompted companies to incorporate socially responsible and environmentally conscious values into their branding and communication. This alignment with ethical standards not only enhances corporate image but also contributes to long-term customer retention.
In summary, the evolution of sales trends reflects a broader shift towards adaptability, innovation, and value-driven engagement. Companies that effectively leverage technological advancements, data-driven insights, and human-centered approaches are more likely to maintain competitiveness and build resilient sales ecosystems. As the business environment continues to evolve, staying attuned to emerging sales trends and aligning them with organizational goals remains essential for sustainable growth and success.

Keywords: sales trends, digital transformation, customer engagement, artificial intelligence, omnichannel strategy, sustainable marketing

ZiM.Az


.