Naro Kolxeli (Nariman Yaşağaşvili)-nin NAĞILLARI

Naro Kolxeli (Nariman Yaşağaşvili) 1957-ci il dekabrın 3-də Gürcüstanın Oçamçire şəhərində anadan olub. Oçamçire 1 saylı orta məktəbini və Tbilisi Dövlət Universitetinin jurnalistika fakultəsini bitirib.
«Tanrıların kədəri» silsiləsindən nağıllar, hekayələr, kinossenarilər və romanlar nəşr etdirib. Bəşəriyyətin ulu dilinin izahlı lüğətinin tərtibi üzərində işləyir.
Əlahiddə münsiflər heyəti tərəfindən verilən müasir mövzularda romanlar və hekayələrin sürətlə yazılışında (7 roman və 17 hekayə ) rekordçudur.
Naro Kolxelinin rekordçuluğu barədə bir faktı oxucuların nəzərinə çatdırmanq istəyirəm. Bir neçə il bundan əvvəl Türkiyədə rekord müddətdə roman yazması barədə Türkiyənin «Gölçük postası» gündəlik müstəqil qəzetinin 29 iyun 2006-cı il tarixli sayında belə bir yazı verilmişdir:
«Rekordçu gürcü yazar Nəriman Yaşağaşvili Gölçük ziyarətində iki gündə roman yazdı...
Dərnək başqanı Murat Sevim Nəriman Yaşağaşvilinin iyunun 23-24-də rekord sayıla biləcək bir zamanda türk-gürcü dostluğunu anlatdığı «Yağmurun göz yaşları» adında 101 səhifəlik öir roman yazdığını söylədi və romanı ən qısa vaxtda Türk dilinə çeviriləcəyini bildirdi. Romanın mövzusunun Gürcüsatndan Türkiyəyə gələn bir qızın hekayəsi və yaşadığı dostluqlar olduğunu söylədi».
Münsiflər heyəti onun bütün romanlarını müsbət dəyərləndirib, Naro Kolxeli indi eləcə də İtaliyada və ABŞ-da də rekord vaxtda iki romanı yazmaq niyyətindədir.
Naro Kolxeli uaşqları çox sevir, onlar üçün nağıllar da yazır. Artıq onun nağıllar kitabı çapa hazırdır.

ZİM. Az saytının oxucularına onun bir neçə nağılını təqdim edirik.
Nağılları gürcü dilindən Mirzə Məmmədoğlu tərcümə etmişdir.
* * *

Naro Kolxeli (Nariman Yaşağaşvili)

GÜNƏŞ PƏRİSİ

Bir gözəl, balaca sehirli şəhər var idi. Bu şəhərdə xeyirxah sehrbaz, kəpənəklər, şanapipiklər, dələlər, dovşan balaları, ağacdələnlər və gözəl pərilər yaşayırdılar. ən gözəl və ən xeyirxah pərinin adı Günəş pərisi idi. Bu adı ona günəş vermişdi. Buna görə də hər səhər öz şüaları ilə ona öpüş göndərirdi.
Günəş pərisi çox qəmli idi. Niyə qəmli idi? Bunu yalnız günəş quşu bilirdi. Günəş quşu günəşlə birgə yaşayırdı və sehrbaz şəhərə çox nadir hallarda uçub gəlirdi, o da az bir müddətə. Günəş pərisini sığallayır, günəş tərəfindən göndərilən ağkirpiklər əklilini başına qoyur və yenindən geri qayıdırdı.
Günəş pərisi dövşan balalarına, dələlərə, kəpənəklərə, şarapipiklərə, ağac dələnlərə, xeyirxah cırtdanlara və gözəl pərilərə şeirlər oxuyurdu. Hamı ağlayırdı, ona görə ki, Günəş pərisinin şeirləri günəş pərisi kimi qəmli idi.
Hamı Günəş pərisini sevirdi.
Hamının Günəş pərisinə yazığı gəlirdi.
hamı Günəş pərisini oxşayırdı.
- Nə edək, onu necə şənləndirək?
Çırtdanlar onu gülmək üçün səndələyirdilər, dələlər ağacdan ağaca hoppanırdılar və bir-birlərinə qozalar atırdılar. Ağacdələnlər tak-tuk səsləri ilə acğacları döyəcləyirdilər. Dovşan balaları atılıb düşürdülər, bir- birilərinin qulağını çəkirdilər. Kəpənəklər qanad çalırdılar, şanapipiklər hop-hop çağırırdılar. Pərilər nəğmə oxuyurdular və rəqs edirdilər. lakin Günəş pərisini hər halda şənləndirə bilmədilər.
Xeyirxah sebrbaz dedi: qartala deyəcəyəm, quşları toplayar. Bizim sehrbaz şəhərdə böyük konsert verərlər və şənləndirərlər.
Qartal quşların butöv səfini gətirdi, kimlər yox idi: qaranşquşlar, bülbüllər, tutuquşuları, qaratoyuqlar, sığırçınlar, göyərçinlər, qağayılar, zığ-zığlar, sağsağanlar, qu quşları, durnalar, vağlar. leyləklər... Bir səs-küy qopdu ki, gəl ki, görəsən. Qanadların şaqqıltısı, xoş cəh-cəhlər və fitlər, cikkilti və civilti, lakin Günəş pərisini hər halda şənləndirə bilmədilər.
Xeyirxah sehrbaz düşüncələrə daldı: Nə edim, nə çarə qılım? Nəhayət, yadına nəsə düşdü və sevincdən qışqırdı: Xeyirxah nağılçını gətirməliyəm!
Nağılçı gəldi. Boxçasının ağzını açdı və
çaydaçapan, haçaquyruq, quyruqsallayan, sarıköynək, ala cəhrə, cənnət quşu, payız bülbülü və qulağı tez çalan dələcik barəsində, maymuncuğazlar timsahcığazlar, filciyəzlər. qoduxlar, ayı balalaları, zebra balaları, zürafə balaları barəsində nağıllar danışmağa başladı... Günəş pərisindən başqa hamı şənlənirdi, Günəş pərisi şənlənmək deyil, hələ bir də düzənliyə qaçdı və lalələri sığallayaraq ağladı.
Xeyirxah nağılçı nağıllar boğçasını çiyninə alaraq elə orada yaxınlıqda yerləşən bulağın başında oturdu və kədərli-kədəri öz –özünə dedi: Günəş pərisini şənləndirə bilmədiyinə görə, xeyirxah nağılçı deyil, pis nağılçısanmış.
Bu zaman sizə hardan deyim, hardan xəbər verim. Onun yanına Günəş quşu uçub gəldi. Bu, Günəş pərisinin niyə ağladığını bilən həmin Günəş quşu idi.
- Xeyirxah nağılçı, xeyirxah nağılçı! Bilirsinizmi niyə Günəş pərisini şənləndirə bilmədiniz?
Nağılçı gözlərinin yaşını silərək ona cavab verdi: Axı, nə bilim, demək olar ki, bütün nağılları nəql etdim.
Günəş pərisi gülərək dedi:
Qocalmamısan ki, mənim xeyirxah nağılçım?
-Xeyir, nağılçılar heç bir zaman qocalmırlar.
-Unutdunmu? Yadında deyilmi?
- Nəyi unutdum, nə yadımdan çıxdı, mənim gözəl Günəş quşum?
- Onda bizim Günəş pərimiz lap balaca idi. Sən ki, yuxuda onun yanına gedirdin və Günəş oğlan barəsində nağıllar nəql edirdin, o isə sənə şeirlər söyləyirdi. Sonra Günəş oğlan ilə birlikdə itkin düşdün. Buna görə də bizim Günəş pərimiz ağlayır.
- Günəş oğlan barəsində nağıllar necə yadıma düşmür, budur, qoyun çibimdədir, yalnız Günəş oğlanın gəlişini gözləyirdim,- bir müddət fikrə getdi, sonra sevincdən atılaraq qaçdı.
Günəş pərisi barəsində nağılı danışmağı bitirər-bitirməz Günəş pərisinin rəngi açıldı və gülümsədi.
Elə bu zaman mözücə baş verdi. Göyün üzü işıqlandı və qızıl yalmanlı ağ at belində oturan, əlində salamuri tutan qızılsaçlı Günəş oğlan göründü. Günəş oğlan Günəş pərisini əlinə alaraq səmaya tərəf qalxaraq gözdən itdi.
Bir mərəkə qopdu, gəl ki, görəsən fit səsi, zümzümə, rəqs, mahnı. Hamı şənlənirdi. Hamı xoşbəxt idi.
Günəş gülümsəyirdi və sehrbaz şəhərə şüaları ilə öpüş göndərirdi.

AY VƏ İLHAM PƏRİLƏRİ

Günəş batdı, ay çıxdı, şəhər yuxuya getdi.
Ay səyriyən gözlərini ətraf yerlərə gəzdirdi, gülümsəyərək səslədi:
- Kukuu! Ey ilham pəriləri! Hardasınız, mən şeytançığaz ilham pərilərim?
Qəflətən hər bir tərəfdən ulduzlar kimi sayrışan, qıvrımsaçlı, qəşəng qanadlı, iri gözlü, top kimi yumru məxluqlar göründülər və ayın ətrafına toplaşdılar.
- Burdayıq! Burdayıq! Hi-Hi!
Ay ilham pərilərinı sığallayaraq dedi:
- Bu gecə də görəcək işlərimiz çoxdur, çoxlu xeyirxah insanları sevindirməliyik, arxamca gəlin!
İlham pəriləri onun arxasınca düşdülər.
-Kimdir,- İlham pəriləri soruşdular,- kimin yanına gəldik?
- Bu Günəş pərisidir. Bu adı ona elə günəşin özü verib və hər səhər ona şüaları ilə öpüş göndərir.
- Niyə göndərir?
- Ona görə ki, Günəş pərisi hamıdan xeyirxahdır, hamıdan gözəldir və hamıdan ağıllıdır da.
- Oyadaqmı?
- Oyadaq və ona şeir yazdıraq. Dünən axşam mənim barəmdə şeir yazdı, indi işıldaquş barəsində yazdıraq.
İlham pəriləri qızcığazın yanaqlarını sığallayan kimi o oyandı, qalxıb pəncərədən bayıra boylandı və ayı salamladı, sonra masa arxasında oturaraq yazmağa başladı.
- Çox gözəl, bir yaxşı iş də ki, gördük,- ay sevindi,- indi Təskin babanın yanına gedək.
- Təskin baba kimidir?
- Təskin baba nağılçıdır. O çox nəcib insandır. Ehtiyacı olanların hamısının qayğısına qalır, onlara təsəlli, təskinlik verir, buna görə də onu Təskin baba çağırırlar. Oyadaq və ona gözəl nağıl yazdıraq.
- Yazdıraq! Yazdıraq. Hi-Hi!
Bir dağmaya yaxınlaşdılar. Ay səsləndi:
- Kukuu! Təskin baba! Sənin dostların gəldilər!
Təskin baba buxarın yanında yuxuya getmişdi. Səsə oyandı, çox sevindi, aya və ilham pəriləriniə barmaqları ilə öpüş göndərdi, sonra nağıl boxçasını açdı, qələm və dəftər götürdü. Gülümsəyərəq ürəyində dedi: Bu gecə də nağıl yazım, deyərək işə girişdi.
- İndi kimin yanına gedək? İlha pəriləri aydan soruşdular.
- Monastra Xatiyanın yanına gedək.
- Xatiya kimdir?
Ayın gözləri yaşla doldu.
- Xatiyanın ata və anası müharibədə həlak olub, xeyixah nənəsi onu monastra aparıb. Orada yaşayır, dualar və kilsə nəlğmələri öyrənir. Xatiya toxumaq da, rəsm çəkmək də bilir. Gedək, onu oyadaq və ikonalar çəkdirək.
Gedək, çəkdirək.
Xatiya monastrın pəncərəsi altında yatmışdı, əlindlə fırça tutmuşdu. Ay bacadan boylanaraq onu səslədi:
- Xatiya, mənim qəşəng Xatiyam!
Xatiya oyandı, şamı yandırdı, xaç çəkərək ikona çəkməyə başladı.
- İndi Pikriyanın yanına gedək,- ay ilham pərilərinə dedi və tezliklə, kiçik qəşəng bir evə yaxınlaşdılar.
-Pikriya kimdir?- İlham pəriləri soruşdular.
- Pikriya da çox xeyirxahdır. O xalçalar toxuyur. Onun balaca qızı rəqsə gəzir. Didilmiş
papışlar geyinib. Anasının ona təzə papışlar almağa pulu yoxdur. Buna görə də onu oyadaq, gözəl xalçalar toxutduraq. Sonra satar, pul əldə edər və bu pul ilə də öz balacasına yeni papışlar alar.
Pikriyanı da oyatdılar.
Sonra Çito bibinin yanına getdilər. Çito bibiyə kuklalar üçün don tikdirdilrər.
Yollarına davam etdilər.
- İndi kimin yanına gedək?
Ay uçub-dağılmış zirzəmiyə boylandı.
- Burada yoxsul bir rəssam yaşayır. Oyadaq, böyük kilsə və mələklər rəsmini çəkdirək. Kukuu, ey rəssam, oyan!
Zirzəminin qapıları açıldı və oradan saqqallı bir kişi bayıra çıxdı, aya və ilham pərilərinə təzim eylədi, təşrif buyurduqlarına görə onlara minnətdarlığını bildirdi, kilsə və mələklərin rəsmini çəkməyə hazırlaşdı.
Sonra Sevdiya bibinin yanına getdilər. Sevdiya bibi violinonu bağrına basaraşq yuxuya getmişdi. Oyanan kimi Sevdiya bibi melodiya çalmağa başladı.
-İndi hara gedək?- ilham pəriləri aydan soruşdular.
- İndi xanım Marqonun yanına gedək.
- Xanım Marqo kimidir?
- Opera müğənnisi, həm də bəstəkardır, oyadaq və bizə opera oxuyar. Dünən axşam o qədər oxuyub ki, qonşularını oyadıb və qəzəbləndirib.
- Onda onu oyatmayaq.
Xanım Marqo başını royalın klavişləri üzərinə qoydu. Ay bir müddət fikrə getdi, sonra ilham pərilərinin üzünə gülümsəyək dedi: Oyatmasaq günahdır, operanı tamamlamalıdır.
- Yaxşı, yaxşı, oyadaq. Hi-hi!
- Kukuu! Xanım Marqo oyanın. Operanı başa çatdırırn!
Xanım Marqo başını qaldırdı, gərnəşdi, əsnədi və royalda çalmağa, mahnı oxumağa başladı. Onlar yenə yollarına davam etdilər.
Kiçik bir evə yaxınlaşdılar. Həyətdə çoxlu beşik var idi.
- Burda kim yaşayır?
- Beşikçi Qiqola baba.
- Oyadaq?
- Yox, qoy yatsın.
- Niyə, ona beşiyi hazırlatdırmamalıyıq?
- Eh, məgər görmürsünüz nə qədər beşik düzəldib, onun beşiklərini almırlar, hə də, onu oyatmağın nə mənası var... Gəl, onun salamura çalan nəvəsini oyadaq.
- Bizə salamuridə bir hava çalar?
- Bəs necə?
-Onda oyadaq. Hi-hi!
-Ayə, Qoqiya! Kukuu! Oyan! Sənin salamurinin səsini bir dinləyək!
Qəflətən pəncərədən əlində salamuri qıvrımsaçlı oğlan hoppandı. Çalmağa başladı. Havanı bitirəndən sonra aya və ilham pərilərinə minnətdarlığını bildirdi və yenidən pəncərəyə qalxdı.
- İndi gedək Zuzu və Budunu oyadaq,- Ay ilham pərilərinə dedi.
-Onlar kimdirlər?
- Ər-arvaddırlar, Zuzu rəqqasədir, Budu isə qaval çalan. Bir oyun havasını dinləmək istəmirsiniz?
- İstəyirik! İstəyirik! Hi-hi!
Zuzu və Budu oyanan kimi bir oyun havasına, dipitauri-dampitauriyə başladılar. Ay və ulduzlar da rəqs edirdilər.
Bir evdə işıq yandı.
-Yatmır?- İlham pəriləri təəccübləndilər,- görəsən kimdirlər?
-Qardaşlardır, biri memardır, o birisi inşaatçı. Çox işləyiblər, yorulublar və yuxuya gediblər, işığı söndürmək belə yadlarından çıxıb.
-Nə edirdilər?
- Uşaqlar şəhərciyi inşa etmək istəyirlər, bu, Günəşli adlanacaq, ən gözəl uşaqlar şəhərciyi olacaq. Bütün uşaqlar həmin şəhərciyə gələcəklər. Konsertlər verəcəklər, rəqs edəcəklər və mahnı oxuyacaqlar, Günəş şəkli çəkəcəklər.
- Ayın da şəklini çəkəcəklər?
- Bəs necə! Mənim də şəklimi çəkəcəklər.
- Ulduzların da şəklini çəckəcəklər?
- Ulduzların da, çiçəklərin də, kəpənəklərin də və quşların da şəklini çəkəcəklər.
- Bizim şəklimizi çəkməyəcəklər?
- Sözsüz ki, sizin də şəklinizi çəkəcəklər.
- Günəşlidə Buratinonun evi olacaq, Gözəl qız və İgid oğlanın– tağı-göy qurşağı, Konkiyanın kuklalar mağazası, xeyirxah cehrbazların və divlərin sarayı, Çəkməli pişiyin, cinin və gülməli oyunbazların sirki, Karlson və Qanadlı şirin aerodromu, Qırmızı papağın bağı, Natsarkekiyanın daxması, Mucanaxevaranın, üç çoşqanın və Pinokionun bazarı, cırtanların və pərilərin filarmoniyası, delfinlərin üzgüçülük hovuzu, Tsikaranın stadionu, mahir ustadın, Buratinonun, Çomağın emalatxanası, Qar şahzadəsinin və Qar dənəciyinin buz evi, boremenli musiqiçilərinin musiqili komediya teatrı, həkim Aybolitinin poliklinikası, Pepanın cındırlar və uçan xalçalar fabriki, Mauqlinin meşə parkı, yad planetlilərin raket stansiyası, timsah Genonun limanı və idman meydançası, Qızıl balıq çayı, Mənfur hindtoyuğu gölü və Qatır körpüsü. Küçələrə ünlü nağılçıların adları veriləcək. Meydançalarda onların heykəlləri qoyulacaq. Gecələr şəhərcikdə Ələddinin sehirli çıraqlarını yandıracaqlar. Bu,doğrudan da nağılvari, xəyal şəhəri olacaq.
- Bəh, bəh! Necə də gözəldir!?
İlham pəriləri ayın ətrafında dövrə vuraraq rəqs etməyə başladılar. Ay yenə də ilham pərilərini oxşayaraq dedi: Dan yeri sökülən yerə gedək, mənim əzizlərim, mənim şeydan ilham pərilərim, sabah axşam yenə gələrik, yenə qapı-qapı dolaşarıq və xeyirxah insanlara qonaq olarıq. Axı, ilham pəriləri yalnız insanların yanına gedirlər.
Ay batdı. Günəş doğdu. Şəhər oyandı. İlham pəriləri yuxuya getdi.

ZOLAQLI EŞŞƏK

Eşşək çöldə gəzinirdi. Qəflətən qarşısına zebr çıxdı. O, zebri əvvəllər görməmişdi. Odur ki, ondan soruşdu:
- Sən nə cür eşşəksən?
-Zebr eşşəyə cavab verərək:- Eşşək deyil, zebrəm, -dedi.
-Zebr?- Eşşək təəccübləndi, - Niyə belə zolaqların vardır?- deyə ondan soruşdu.
- Biz zevbrlərin hamısının bu cür zolaqları vadır.
Eşşək bədəninə baxdı və dedi: Mən də istəyirəm bu cür zolaqlarım olsun, mən də zebr olmaq istəyirəm.
- Çox yaxşı, mənim əzizim, ol zebr, lakin necə?
Eşşək ağladı, Zebr onu sakitləşdirdi.
-Ağlama, səni bizə apararam, bəlkə bizim başçımız sənə zolaqlar qayırsın və zebrə bənzəyəsən.
Eşşək sevincək onun arxasınca düşdü.
Zebrlərin ilxısının başçısı eşşəyi görən kimi onu başdan ayağa süzdü, sonra ondan soruşdu:
- Deməli, zebr olmaq istəyirsən?
- Hə, istəyirəm,- Eşşək cavab verdi.
Bizimlə yaşamaq istəyirsən?
- Hə, sizinlə yaşamaq istəyirəm.
- Sonra bunun üçün nə lazım olduğunu bilirsən?
- Bilirəm, sizin kimi bədənimdə zolaqlarım olmaldır.
- Təkcə bədənində deyil, ayaqlarında da, alnında da, burnunda da, qulaqlarında da.
- Bəli, mənim əzizim, ayaqlarımda da, alnımda da, burnumda da və qulaqlarımda da.
Zebrlərin başçısı gülümsündü və dostlarından boyaq gətirilməsini xahiş etdi.
Zevbrlər boyaq gətirdilər və eşşəyin bədəninə, ayaqlarına, alnına, burnuna və qulaqlarına xətlər çəkdilər.
Təsəvvür edə bilməzsiniz, eşşək necə sevindi: Qulaqlarını şeşələdi, rəqs etməyə və anqırmağa başladı.
Zebvrlərin başçısı onu dayandıraraq dedi:
- Dayan, dayan, sən hər halda zebrə bənzəmirsən, bu nə cür səsdir ki, səndə vardır?
- Bəs, nə cür səsim olmalıdır mənim?- Eşşək təəccübləndi.
- Kişnəmək bilimirsən?
- Xeyr.
- Fınxırmaq da?
- Xeyr. Təkcə anqırmaq bilirəm.
Hamı güldü.
Zebrlərin başçısı bir müddət fikrə getdi, nəhayət, ona dedi: Anqırma, yoxsa, biabır olaraq, deyərlər ki, zebrlər anqırmağa başlayılar.
- Bəli, mənim, əzizim, susaram, səsimi çıxartmaram, -deyə eşşək cavab verdi.
- Hə, doğrudan, qulaqlarına nə çarə qılaq, məgər, onları kəsməyəkmi,- Zebrin başçısı alçaqdan dedi.
Eşşək başını əyərək qulaqlarını aşağı salladı və dedi:
- Hey belə qulağı sallaqlıqlı gəzəcəyəm.
- Onlar yenə gülməyə başladılar. Nəhayət, zebrlərin başçısı razılığını bəyan etdi: Eşşək bizimlə qalsın.
- Eşşək zebrlərlə yaşamağa başladı. Onun hərəkətlərinə hamı gülürdü. Eşşək üçün həmişə qulağı sallanmış halda gəzmək çətin idi, səsini də çıxartmırdı.
Bir dəfə zebrlərin başçısı hamını topladı və bəyan etdi: Sabah pələnglər bizə hücum edəcəklər, bizim ilxıdan qalanlardan birini pələnglər yeyəcəklər, cəngəlliyin qanunu belədir. Eşşək qaçmağı bacarmır, buna görə də öz eşşəklərinin yanına getsə, yaxşıdır.
Ortaya sakitlik çökdü. Hamı kədərli gözlər ilə eşşəyə nəzər yetirirdilər.
- Gedəcəksən, sən eşşəklərin yanına?- Zebvrlərin başçısı ondan soruşdu.
-Xeyr, sizinlə qalmaq mənə əl verir,- Eşşək cavab verdi.
- Pələnglər səni yesə?
- Hər halda getməyəcəyəm.
Hamı yaxşı bilir ki, eşşək inadcıl, höcət heyvandır. Ona çox yalvar-yaxar etdilər: Bizim üzümüzdən səni niyə yesinlər, - dedilər. Lakin onu razı sala bilmədilər.
O birisi gün pələnglər zevbrəlin üzərinə hücum etdilər. Zebrlər kişnəyərək qaçışırdılar, pələngələr nərildəyərək onları təqib edirdilər.
Eşşək zebrlərin ilxısından geri qaldı. Pələnglər eşşəyi görən kimi dayandılar və ona əmlli-başlı diqqət yetirdilər: Bu nə cür zevbrdir, -deyə düşündülər. Bu zaman eşşək qulaqlarını şeşələdi və var gücü ilə anqırdıqca anqırdı... Pələnglər qorxaraq qaçışdılar.
Bunu zebrlər görəndə çox sevindilər. Eşşəyə nəvaziş göstəridilər və dedilər: Sən bizim sədaqətli dostumuzsunuz.
Eşşək də sevinirdi. O artıq sərbəst şəkildə qulaqları şeşələnmiş gəzə və istədiyi qədər anqıra bilərdi... Eşşəkdən qorxan pələnglər isə həmin gündən zebrlərin ilxısına yaxın gələ bilmirlər.


ZÜRAFƏ VƏ DOVŞAN

Bir dəfə zürafəyə anası ad günü münasibəti ilə gözəl bir top hədiyyə etdi. Zürafə topu başına qoyaraq gəzməyə çıxdı, düşündü ki, kimsə qarşısına çıxar və onunla top-top oynayar.
Az getdi, çox getdi, nəhayət, dovşana rast gəldi.
-Salam, sən kimsən? - dovşan ondan soruşdu.
Zürafə məğrur-məğrur ona baxaraq cavab verdi:
-Mən zürafəyəm, hamıdan hündür və gözəl. Sən kimsən, belə balaca və qulaqları şeşə?
-Mən dovşanam, doğrudur, hamıdan gözəl və hündür deyiləm, əvəzində cəld və şuxam.
- Necə yəni? –Zürafə təəccübləndi.
- Bananları mənə qopartsan, sənə deyəcəyəm- dovşan cavab verdi.
Sən özün qopara bilməzsənmi?
- Qopara bilmərəm.
-Niyə?
- Ona görə ki, balacayam, pəncəm ona yetişmə bilməz.
Zürayfə gülümsündü:
- Bəs deyirdin, cəld və şuxam?
Dovşan kədərləndi və kötüyün üstündə otturdu. Az qaldı ki, ağlaya. Zürafə onu sakitləşdirdi:
Gəl, top-top oynayaq, əgər topu məndən ala bilsən, sənə bananları qopatdacağam, əgər ala bilməsən, yox.
Dovşan razılaşdı.
Onlar top oyanmağa başladılar.
Zürafə topu göyə atıb tuturdu. Dovşan isə onun ətrafında atılıb düşür, topu ondan ala bilmirdi. O boyda nəhəng zürafədən bir qarış boyda dovşan topu necə ala bilərdi?
Zürafə ona istehza edərək:
- Əgər cəld və şuxsansa, topu niyə tuta bilmədin,- Elə ürəkdən qəh-qəhə çəkdi ki, top boynundan yerə düşərək ağacın altındakı kola diyirləndi.
Zürafə çox əziyyət çəkdi, lakin nə edə idi.Koldan topu çıxara bilmədi. Ağlamağa başladı,- topumu itirdim. Anam mənə qəzəblənəcək.
Dovşan onu sakitləşdirdi:
-Ağlama, topu mən çıxardacağam,- deyərək tezcə kola tullandı. Topu oradan çıxardaraq zürafənin ayaqları altına tulladı.
Zürafə utandı və bananları qopardaraq dovşana verdi.

ŞAXTA BABA CANAVAR

Canavar dələnin yanına gedərək dedi: mənim əziz dələm, şaxta baba olmaq istəyirəm, mənə bir az qoz ləpəsi ver, qozinaxi* hazırlayacağam və yeni il axşamı hamıya ba paylayacağam.
dələ ona qoz ləpəsi verdi.
sonra ayının yanına gedərək ona dedi: mənim əziz ayıcığım, dələ mənə ləpəç verdi, sən bal ver, qozinaxi hazıprlayacağam və hamının ağzını bal daddıracağam.
Ayı ona ğbal verdi.
cavnavar qozinaxi hazırladı və tobaya düzdü. Sonra şvaxta baba maskasını taxdı, ba papaq və yapıncı tapdı. Yaxşıca bəzəndi və torbanını çiyninə alaraq yola düşdü.
İlkin olaraq dovşanın yanına getdi.
-salam, ey, şeşəqulaqlar! Yeni ilinizi təbrik edirəm! Sizə qozinaxi gətirmişəm. , buyurun!
- Eşq oolsun!- dovşanlari sevindilər.
şaxta baba canavar dovşanlara qozinaxi payladı, çıxarkən onolara dedi:
- Siz şaxta babaya nə hədiyyə edrədiniz?
Dovşanlar ona zərdəğ verdilər.
o yoluna davam edəçrək kirpilərin yananıa gəldi.
-Salam , ey kirpilər Yeni ilinizi təbrik edirəm, budur sizə qozinaxi gətirmihəm., buyurun!.
- Eşq olsüun Kirpilər də sevindilər və Şaxta baba canavara kopələk bağışladılar.
Sonra donuzların yanına getdi.
- Salam, ey xoruldaqlar! Yeni ilinizi təbrik edirəm buyurun özünüzü üçün, çoşklarınızı üçün qozinaxi götürün».
-Eşq oolsun!- çoşkalar ciyioldəməyə başladılar.
-Siz nə bağışlayardınız Şaxta babaya?
Donuzlar ona tort verdilər.
Şaxta baba canaıvar tortu, köbələyi və zərdəni acgözlüklə yedi, sonra kötüyün üstündə otrudu və fikrə getdi: Bu nə yerməkdir, baxğ əgərt ət olsa... Və tülkülərin yanına gedərək dedi
- Salam, ey şələ quyruqlar! Yeni ilinizi təbrik edirəm, Qozinaxi buyurun!
-Eşq olsun!- şələ qkruqlar sevincdən quyruqlarının şeşələdilər.
- Şaxta babanı sizə nəyə qonaq edə bilərdiniz?
- Tülkülər şirin kökə verdilər.
Bu nədir?- Şaxta baba canavar təəccübləndi.
-Nədir də, şirin kökədir.
-Sonra ? Siz ki, tülküsünüz? şirin kökə ilə yeri ili qarşılayırsınız?
-HƏ, şirin kökə ilə qarşılayırıq.
-Başqa heç nəyiniz yoxdur?
-Heç nəyimiz yoxdur?
Şaxta baba canaıvar şirin kökəni gözünə təpərək yedi və yoola düşdü. Yolda düşünürdü ki. bu şələ quyruqlvar necə də şeytandırlır, güman ki. gizlətdilər, yoxsa da yeni il gecəsində toyüuq əti olmadığına necə inanım?
Şirin y anına getdi.
-salam, ey şir!,- pəncəsini qaldıraraq ona salam verdi.
Əleykum salam, ey canavar!- şir cavab verdi.
-Aman allah, hardan başa düşün ki, mən canavaram? – təəcccüblənərək, Axı. mənim uki. şaxta baba sifətim vardır?
-Səni səsindən tanıdım.
- Necə tanıdın?
-Səni tanımağa nə var ki, nəhayət, mən şirəm, mənldən heç nə qaça biolməz. sənin ulamağından meşədə hamının qulaqları şeşə durur.
Canavar Şirə qozinaxi uzatdı.
-Buyur, ağam, yeni il hədiyyəsini qəbul et.
- Təşəkkürlər, təşəkkürlər,- şir sevindi və ona dedi,- mən səni nəyə qonaq edim?
- Nə bilim, axı mirsiniz, ixtiyar sizindir.
Şir ona konfet uzatdı.
- Bu nədir?,- canavar təəccübləndi .
-Nədir də konfetdir, həm də sorulan konfet, pənni sormaqdan konfeti sormaq daha yaxşı deyilmidir.?
Şaxta baba canavar dərindən ah çəkdi, Şirə konfetə gbörə minnətdaorlıvğını bildirərək getdi:- Eh, bizim bu meşəmiz nəyə oxşayır, şir və canavar yeni iol axşamı ac ki qalalar... İnldi kimin yanına gedim,-öz-özünə djedi, düşündü, düşündü və çobanların yanına getməçk qərarına gəldi. bəlkəç qoyun əti ilə ağzımı dada gətirim, dedi.
çobanlar smeşƏ kənarında ocaq qalayaraq kef çəkirldiolər.
-Salam ey çobanlar!- şaxta baba canaıvar onlara salam verdi,- yeni ilinizi təbrik edirəm! Buyurukn, qozinaxi götürürn!
Çobanlar sevimncxdən çomaqlarını yuxarı qaldırıraqn eşq olsun dediolər və şaxta baba canavara şərapb dolu buynuz uzatldılar.
Şatxta baba canapıvar şərabı isərərk dedi: məni aldi şaxta baba bilməymin, ənən yeri ildə Hindistanda ildim, orda olanlar mənə öküuüz bağışlapdılar.
Çobanlar ona dedilər: bizim ökümüzümüz y oxdur əvəzində sənə qoyun bağşlayaraqı.
Şaxta baba canavar sevinldi və o rəqs etməyə başladı. rəqs zamanı yapıvncıvdıvnan quyrutğu görüundü. Bunu k çobanlar görən kimi təəccübləndilər6 quy ruqlu şaxta baba harda görübsünüz?! Msaskanı onun üzündən çıxardan kimi qışqırdılar: canavar imiş!. çomaqnlarını götürərək yazıq canavara o qədər vurdular ki. az qaldı ki. qabıvrğaları sına
bərk əzişdirilmiş canavar öz yuvasına kimi güc-bəla ilə zorla getdi.

ŞƏLƏQUYRUQ QUYRUĞUNU HARDA İTİRİDİ

Tülkü səhər oyandı, gərnəşərək əvvəlcə qarnını qaşıdı, sonra quyruğunu sığallamaq istədi və birdən aman allah deyərək yerindən dik atıldı, nə görsə yaxşıdı, gördü ki, quyruğu yox idi.
Ətrafına boylandı. yuvada tək idi.
-Hardadır mənim quyruğum?- deyə düşündü, - harda itirdim? Axı, mənim quyruğum həmişə mənim yanımda olmalıdır. Axı, quy ruqsuz tülkü harda görünüb.? Tülkünün necə ola bilər ki. quyrukğu olmasın? , deyə ağladı.
Şələquyruq toəldtki gün çaqqaların toyuna dəvət olunmuşdu, yaxşıca kef çəkdi; Güman ki. quyruğum orda qalıb, deyə düşündü və ora getdi.
Çaqqallar tülkünün halındapn çox narahat oldular və ona dediolər: Bura gələndə quryğun var ildi, gəlini də oynadanda quruğun üstü2ndə idi, üç iri buynuz ilə şərab içəndə bir buynuzu da quyruğun ilə tutmuşdun. səni ki,yola salanda alnından tərini quyruğun ilə sildin, qapıdan çıxanda bir əli pəncəndə şərab dolu bardaq tutmuşdun, o biri pəncən i lə isə quyruğunu yellədirdin, rəqs edirdin, həm də quyruğunu da oynadırdın.
- Sonra hara getdim?
-Güman ki, yuvana gedərdin?
-Yolda bir kimsəyə rast gəlmədim ki?
- Bilimirik.
-Bir kimsə ilə dalaşası olmadım ki?
- da bilmirik
- Bəs, hardadır mənim quyruğum? H arda itirdim? ,- deyə zikkildədi
- Biz heç nə bilmirik. Əgər doğrudan da hardasa itiribsən, kimsə tapar və sənə gətirər, kimə lazımdır sənin quyruğun.
Tülkü dərindəni köksünün ötürdü, üzr istədi, bəy və gəlinin sağlığa bir daha badə qaldırdlı və sivişərək oradan çıxdı.
Yolda ona camış rast gəldi və ondan soruşdu:
- Bilmirsinizmi, mən quyruğumu harda ititirmişəm?
Camış cavab vermədi.
Sonra ona öküz rast gəldi.
Öküz ümumiyyətlə ona ona fikir vermədi.
- Harda itirdim, harda itirdim! Bir yadıvna sal, ey huşsuz şələquyruq!,- deyərək pəncələrini aşına vururdu, Lakin yadına sala bilmirdi.
Bu zaman acağda qarğa qaıldayaraq:
Sənin quyruğununun harda olduğunu bilirəm!
Tülkü yuxarı bazxdı
-Sən bilirsən?
-Hə, mən bilirəm.
-Onda, gəl mçənə göstərə!
-Ora getməkdən quyruqsuz qalmaq yaxşıdır.
- Niyə? Nəyə görə?
-Harda ki, quyruğun qaldı, ora düşsən, quyruq nədir ki, dərini də boğazındlan çıxardarlar, ay bədbəxt!
- Niyə çıxardarlar? Kim çıxardlar?
- Yadında deyilmi, ötən gecə harda idin? Harda süləndin?
-Yadımda deyl, sərxoş idim, yadıma sal, yalvarıram sənə.
- Hində idin, toyüqların içinə ki, bir çaxqnaşma saldın, Alabaş dalınca düşdü.
-Sonra Alabaş quyrutğumu qopartlı?
-Yox, Alabaş qopartmadı, hindən qoxmuş halda şqaçanda , qapının arasında qaldı. –Sonra?
- indi də ordadır sənin quyruğun.
- Hindəmi?
-Bəli, hinin qapısından asılıb.
Tülkü bir az fikrə getdi, ona ona yalvardı:
- Bələk mənə gömək edəsən, ora gedəsən, quyrutğumu qaytararlar , hörmət məndən, kişi kimi söz verirəm, hinə heç bi zamanı yaxın getməyəcəyəm.
- Doğrudur, sənə inanmıram, bəli gedərəm, lakin onlara sənə inanacaqlarmı?
-Bəlkə inanarlar?
-Yaxşı, gedərəm, deyrək gedtdi.
- Axırda nə baş verdi, xeyirxah Alabaş qarğaya şələquyruğun quyrutunu gətirdi və ona dedi: o quy ruqsüuzÖ ağılsız şələquyruğa de ki, ikinci dəfə bura gəlməyə özünə rəfa görməsin.
Tülkü öz quyruğunu aldı və axı çox sevindi ki, istər inanın, istərsə də yox, on o gündən sonra doğrudan da hinə yaxın getmədi.

QAR QAĞAYI
Qış idi. Ətrafları qar bürümüşdü. balaca evinin balaca pəncərəsindən incik düşmüş balaca qızcığaz boylanırdı. Qızcıaz əzəz atasını, atacığını gözləyirdi, Atacıcığı isə gəlmirdi, ona görə ki. müharibəyə getmişdi.
Bir müddət intizardan sonra qızcığaz it balacı Alabaş ilə oyayırdı. Alabaş şappıltı, hav-hav ilə msəs çıxardaraq qaçır , qızcığaz onun quyruğundan tuturataraq fırladır, sonra əlinə alır, sığallaüırdı. Oyunla onun könlünü alanda dolabdan kuklaları götürüb aşağıda düzürdü. Ən çox atasının aldığı kəpənəkli don geyinmiş sarı baftalı kuklanı sevirdi.
Kuklalar ilə oynamaqdan bezəndjə yenə pəncərəinin önündə dayanır və əzih atasını gözləyirdli. Atasınını aldığı kuklanının bağrına basır və sığallayırdı.
Nızcığaz şəkil çəkməyi sevirdi. Güllər, ,ünəş, quşlar, və kəpənkələr çəkirdi.
Qızcığız nağıllar və şeilrlər də sevirdli. O, çomaq, Tsikara, Natsarkekiya, Tsietlkuta, Pinokio, Buratino, Konkiya, çəkməli pişik
Mauqli, Pipkiya , cırtdanlar barəsində (Gürcü nağıllarının qəhrəmanları- tərcüməçi) nağılları əzbər bilirdi...Vətən, ana, eləcə də qəşəng quşlar, kuklalar barəsində çoxlu şeirlər bilir.
Onun anası məktəbdə ana dili öyrədirdi. Qızcığazına da yazı-pozu öyrədirdi. O sərbəst şəkildə «Ai, iya»,( «Bu bənovşədir» Y. Qoqebaşvilinin «Ana dili»nin ilk başlanınlan söz –Tərcüməçi ).
Qızcığaz uşaq bağçasına gəzirdi. , lakin həmişə incimih halda evə dönürdü. Niyə incimiş halda dönünrdü? Qızcığazı çox sevən, ona hədiyyələr və konfetlər hədiyyə edən bağça tərğbiyəçisi ki, xeyirxah bibi idi. Qızcığaz evə incik halda ona göbrə gönürldü ki.ö bacçada bütün uşaqnları atalaları gəliğb aparırdı. Bir oğlancığaz öz atasına dedi: Bu qızcığaza da konfet ver, yazıqdır, atacığazı yoxdur..
Oğlancığazın atası qızcığaza konfet verdi və onu sığalladı. Qız ağlamağa başladı.
Qar yağırdı, Həyətdə sərçələr cikkildəşirdiolər. qızcığaz isə pəncərinin önündə incik halda dayanmışdı. . Atasının bağılaşdığı kuklanını sinəsinə basırıdı..
Birdən qar üzərində çabalayan iri ağ quş gördü. Qüş yazıq-yazıq civildəyirdi.
-Ana, anacıfğazım!- qızcığaz anasını çağıraraq,- bir bax, böyük quş ağlayır!
Ana pəncərədən boylandı və dedi:
- Bu ki, qağayıdır, yazıq, enə güendədir, tez ol, onu evə gətirərk, canını istidək. yemləyək.
- Qar qağayısıdır, anacığazım?
-Hə. qar qağayısıdır, mənim balam.
qızcığaz və onun anası qağayının evə gətirdilər, buxaranın önünə qoydular. onun önünə çörək qırıntılarıt tökdülər və oyün boşqabını su ilə doldurdular. Qağayı nə çörək qırıntılarını dənləyir, nə də su içirdi.
- Qar qağayısıf niyə yemir?,- qızcığaz anasından soruşdu, - xəstə deyil ki?
- Hə , mənim balam. xəstədir, qanadları qırıqdır..
qızcığaz ağlamağa başladı və qağayını sığalldaı. Alabaş zingildəməyə? başladı. Onun da qar qağayısına y2azığı gəldi.
Ana-bala bir neçə gün qağayıya baxırdılarö. Qağayı yaxşılaşanda su da isdi, çörək qırıntılarını da dənlədi. sonra qızcığaz ilə və Bozlar ilə oyunmağa başladı. gülməli oyun idli. qağayı uçaraq dolabın üzərinə qondu. Qızcığaz və bozlar onun davlınxa düşdülər. Dolaba qəddər onlar çatanda , qağayı uçduü və və yendən dolaba qonduk. Heç bir vəchlə onu tuta bilmədiləçr. Nəhayət. oynla onun könlüunün lələ alanda buxarın önündə bardaş qurdular, və bir birinə sığındılar.
Ana işdən evə qaydında qızcığazına peçenye , bozlara kolbasa, qağtayıya isə günəbaxan tumu gətirdi. Dostldar üçün yaxşı şam yeməyi oldu.
Bir dəfə qağayı çox incidi, qızcığaz ilə Alabaş ilə oynamadı. pəncərənin arxa qapısına qısıldı və civildəməyə başladı.
-Ana, anacığım, mənim qar qağayım niyə ağlayır?- qızcığaz anasıfndan soruqşdu.
- Güman ki. anağıcağını istəəyir, - qəmli-qəmli anası ona cavab veridi.
Qızcığazın gözləri doldu:
- Sonra?
- Buraxmalıyıq, uçub getsin anasının yanına.
pəncərəni açan kimi qağayı qanadını qanadına vuraraq şaqqıldatdı və şən-şən civildədi və uçdu.
qızcığaz yenə də incidi.
Günlər ötürjdü. Qız pəncərə benündə düurur və atarsını gözləyirdi. Aatası isə görünm ürdü.
- Müharibə ki. qurtardı, niyə mənim atam gəlmir?- qızcığaz ağlayüırdı.
Alabaş da qəmli-qəmli zikkildəyirdi.
Gözəl günldərin birində möcüzə baş verdi: qağayı uçub gəldi və pəncərinin şüşəsini dimdiyi ilə döyəclədi.
Qızcığaz yorğan-döhəşəkdən atıldı.
-Ana, anacığazım! mənim qatğayım uçub gəldi. Mənim qar qağayım!- Təcili əynini geyindi və pəncərəyə doğru qaçdı. .
Ana da tezcə özünü ora yetirdi.
Qağayı yenə bir neçə dəfə dimdiyinəi aəncərənin şüşəsinə vurdu. sonra uçaraq ağacın budağına qondu.
Qəflətən küçədən səs eşidildi. Qonşu kişilər və qadınlar və uşaqlar əsgərin boynuna sarılmışdılar.
Ana qapıları açan kimi, ucadaq bağıraraq həyət qapısına doğru qaçdı.
- Atacığazım, əziə atam gəldi!- qızcığaz anasının arxasınca düşdü.
Alabğaş quyruğunun bulapyaraq qaçırdı.
Ata qızcğazı və anqasını bağrına basdı.
Qonşular şənlik edirdilər:: deyib, gülürdülər.
Əsgərin qayıtmasına hamı sevirindi, hamıdan çox isə qar qağayısı. sevirindi.

CİB-CİB

Bir dəcəl cücə var idi, adı Cib-Cib. Cib-Cib tez-tez öz bacıcığazı və qardaşcığazı cücələrdən gizlənirdi. Anacığazı Cib--Cibi axtarırdı, o şeytancığaz isə gah siçancığaclarının dəliyinə, qoruldayanların donuzluğuna, gah da buzovun tövləsinə soxulurdu.
Bir dəfə də bizim Cib-Cib meşədə itdi.
Getdi, getdi və tülküyə rast gəldi.
- Sən Cib-Cib deyilsənmi?- tülkü soruşdu.
-Bəli, mən Cib-Cibəm
- Hara gedirsən, Cib-Cib?
- Anacığazımın yanına gedirəm.
Tülkü fikrə getdi: bu Cib-Cib bir loxma olaraq məçnə yetməz, onunla gedərəm və onun anasının xırçıltı ilə çeyəyərəm.
- Mən də səninlə birləikdə cgələcəyəm, tüulkü Cib-Cibə dedi.
- Oldu, gəl- Cib-Cib ona cavab verdi.
Birldikdə getdilər.
Getdilər, getdilər və canavara rast gəldildər.
- Vah, Cib-Cib və tülkü?!- Canavar təəccğblənərək, - hara gedirsiniz?
- Hara gedirik də. Cib-Cibin anacığazının yanına gedirik, -tülkü cavab verdi.
- Əgər olarsa, məni də aparın, mən də Cib-Cibin anacığazını görmək istəyirəm. – canavar ona dedi və ağzının suyunu uddu. Düşündü: tülkünün quyruğunu kəsərəm, Cib-Cibi və onun anasını isə xırç-xırç yeyərəm.
- Oldu, buyurun, gəlin,- tülkü ona dedi.
Üçü birlikldə getdilər.
Getdilər, getdilər və ayıya rast gəldildər.
-Sala, canavar, tülküu və Cib-Cib!- Hara təşrif buyurursunuz?
- Cib-Cibin anacığazının görməyə gedirik- dedi canavar.
Ayı fikrə getdi: Canavar və tülkünün bir0birinə quyruqları ilə bağlayaraq, Cib-Cibi və onun anacığazını isə xırça-xırç yeyərəm.
- Mən də Cib-Cibin anasını görməyə gələrəm, - ayı öz-özünə mızıldadı.
- Yaxşı, buyurun, gəlin,-canavar dedi.
Dördü də birgə getdilər.
Az getdilər, çox getdilər, nəhayət. yoruldular və ağacın altında oturdular.
-Acdım,- canavar dedi.
- Mən də acdım,- tülkü dedi.
-Sizdən çox mən acmışam- ayı mızıldadı.
-Nə edək?
Düşündülər, düşündülər və budur belə bir fikrə gəldidlər: Cib-Cibin anasının nə zaman görə bilərik, buna görə də başqa yolumuz yoxdur, Cib-Cibi yeyək.
- Niyə məni yeməlisiniz, mən ki, çox balacayam?- Cib-Cib ağladı.
-Bəs nə edək, acıq!- Canavar nərə çəkdi.
-Üçünüz birlikdə mənqi necə yeyə bilərsiniz?
-Bilimirik.
Cib-Cib bir anlığa fikrə gedərək dedi: gəlin, kim hamıdan yaxşı maznı oxuyacansa, rəqs edəcəksə, o da məni yesin.
- Cib-Cibin məsləhəti vəhşilərin ağlına batdı. Tülkü quyruğunu bulamağa zikkildəməyə, canavar ulumağa, geri-irəli qaçmağa başladı, ayı nərildəməyə və səndələməyə başladı.Bu zaman onların səsini ovçu əmi eşitdi, tüfəngi götürərək haray-həşir qopardı. vəşhilər qorxdular və qaçdılar.
Ovçu əmi qorxmuş Cib-Cibi papağının içinə qoyaraq anacığacının yanına apardı.
O hadisədən sonra Cib-Cib hamıdan ən çox məharətli Cib-Cib oldu.

DƏMDƏMƏKİCİYƏZ

Canavar balası Ənikin ada günü idi. Anası balasına dedi: Sənə elə bir hədiiyə verəcəyəm ki, əox sevinəcəksən.
- Necə bir hədiyyə verəcəksən?- Ənik təəccüblə soruşdu.
-Çəpiş.
- Çəpiş nədir?
- Gətirəndə görərsən.
Meşə kənarındakı düzənlikdə qoyunlar və keçilər otlayırdılar. Ana canavar sürədən ayrı düşən dəmdəməki çəpişə göz qoydu. Elə onun üstünə cümmaq və qaçırtmaq istəyəndə Ana keçi balasını çağırdı:
-Dəmdəməkiciyəz! harda veyillənirsən, tez ol gəl!
-İndicə, ana, bulaq suyundan içib , sizə özümü çatdıaracağam.- Dəmdəməkiciyəc səs verdi.
Bulağa kimi çatar-çatmaz canavar qəftətən onun qapıb bilinə ataraq meşəyə doğru götürüldü.
Ənikə Çəpişi gətirdi.
- Sənin adın nədir?- Ənik ondan soruşdu.
-Dəmdəməkiciyəz.
- Çəpişsən?
- Hə, çəpişəm.
Ana canavar gocağvın üstünə qazanı qoydu, dəmdədəməkiciyəzə gözlərini ağartdı, dişlərini qıcadı və odun gətirməyə getdi.
Dəmdəməkiciyəz ağladı.
-Niyə ağlayırsan?- Ənik soruşdu, - mənim adı günümdür bu gün, sən ki mənim hədiyyəmsən?
- Ona görə ağlayıram ki, hədiyyyəyəm.
-Bəs, nə olmaq istəyirsən?
- Dost
- Axf. dost. elə hədiyyə deyilmidir?- Ənik təəccübləndi.
Dəmdəməkiciyəz qazana tərəf baxdı və soruşdu:
- Bu nədir?
-Bilmirəm, anam dedi ki, Çəpişi ora salmalıyıq.
- Mən istçəmirəm , mən anamı istəyirəm,- Dəmdəməkiciyəz yenə ağlamağa başladı.
Ənik başa düşdü ki, iş nə yerdədir, yuvadan çıxdı, bir azdan sonra içəri daxil oldu və Dəmdəməkiciyəzə dedi:
- Anam gələnə kimi, gedək səni mən yola salacağam.
Getdilər.
Meşədən çıxan kimi, Dəmdəməkiciyəzin gözünə özününkülərii sataşdı.
- Bax ordadır, mənim anacığım, -Ənik dedi,- sonra onun burnundan öpdü, xüdafizləşdi və qaçdı.
- Keçilər və qoyunlar onu görəndə soruşdular:
-Harda idin?
-Ad günündə.
- Kimin ad günündə7
- Ənikin?
- Ənik kimidir?
- Canavarın balası.
hamı məətəl qalmaşdı. Nəhayət. ana dedi:
- Sonra bura təkcə gəldin?
-Ənik məni yoloa saldı.
Bu hadisəni bəziləri inandı, bəzləri yox.
Günlər gəlib keçdi və bir dəfə də meşədən Ənikin səsi eşidildi. O sən demə. Dəmdəməkiciyəzi görməyə gəlibmiş. Dəmdəməkiciyəz onun səsini eşidən kimi mələməç səsi ilə cavab verdi və meşəyə doğru qaçdı. Ənik bir neçə addım atar-atmaz pəncəsi xəpəngə düşdü. Başladı ulumağa. Çobanlar və itlər gələnə kimi Dəmdəməkiciyəz əniki azad edə bildi və meşəyə qədər yola saldı.

TƏNBƏL PİŞİK

Tebro nənə və Mito baba tənha qocalar idilər. Ailədə demək olar ki. hər cür ev heyvanları və quşları var idi: at, inək, öküz, donuz, qoyun, eşşək, qatır, oyuqlar, hind quşları, qazlar, ödəklər, eləcə də iki iti: Alabaş və Bozları var idi, lakin paişikləri yox idi və çox istəyirdiləçr ki, olsun.
Qonşu baba Şakro,- mənim pişiyim var, amma bir az tənbəldir, bayıra çıxmaq istəmir, hey içəridə. isti yerdə olmaq istəyir,- dedi. Bizə də məhz beləsi əl verir deyə qoca ər-arvad sevindilər.
Pişik otağa girər-girəz, oranı-buranı başdan –ayağa gözdən keçəirdi, sonra buxarın önündə durdu, divarları iylədi, ən sti yer seçdi və yatdı. Bir azdan qalxdı, pəncəyini yaladıvə seni sahiblərini kəjdəolə süzdü.
Mito baba ona çörək qırıntıları verdi. Pişik onu qoxuladı, ağzını açmadı və narazı halda bığalırını oyatdı.
Tebro nənə onun qabağına xacapuri qırığı qoydu, pişik onun iyləyib- iyləməz, birdən acgözlüllük etdi.
Sonra onun qabağına sümük qoydular , iylədi və pəncəsi ilə itələdi, ət tikəsini isə böyük məmuniyyətlə yedi.
-Aydındır,- öz-özünə donquldadı Mito baba ,- su dlou küpəni onun qabağına qoyduö. Təsəvvür edirsinizmi, içmədi, güman ki. susuzlamamışdı, lakin süd dolu piyaləni qabağına qoykn kimi bir anın içində gözünə təpdi, sonra öz seçdiyi yerinə qayıtdı, pişik sayağı əsnədi, bığlarının oynatdlı, quyruğunun başının altına qoyub yuxuya getdi.
Beləcə günlər, həftələr, aylar ötürdü. Tebro nənə və Mito baba onun səsin belə eşitməldilər. Axı. bir dəfə hər halda miyoldaya bilərdi. lakin yox, pişik miyoldamağa da ərinirdi.
Onun miyoldaması üçün hər vasitəyə əl atdılar, lakin heç nə əmələ gəlmədi. əvvəlcə oyuncan siçancığyaszı onun gözü önündən keçirdilər, heç fikir də vermədi. ayaqla quyrutunu basdılar, azca pəncəsini yellətdi, miyao isə demədli. başına su tökdülər, pəncələrini silib, alovda özünü qurutdu. Heç bir vəchlə mia yao demədi. Təssəvvür edirsinizmi , elə tənbəl idi ki. miyao edməyə də ərinirdji.
tebro nənə və Mito baba mmat-məətəl qalmışdılar, belə dedilər: buna ağıl verək , çnki miyoldamaq bilmir, ağaca çıxmaq bilimir, Gəl, az bir vaxta bayıra qovaq, ağacın dibinə qoyaq. Alabaş və Bozlar onun üstünə düşəndə gbörək nə edəcək.
Eləcə də etdilər, onu bayıra çıxartdılar və ağacın dibinə qoydular. Pişik qorxmuş halda gözlərini döyürjdü. Bu zaman bir tərəfdən alabaş , o biri tərəfdən Bozlar ona tərəf qaçdılar. Pişiyə hücum edəndə birdən pişik var səsi ildə miayo səsin i çıxartdı və ağaca çıxdı, itlər isə bir-biri ilə kəllə-kəlləyə toqquşdular. Elə bərkdən toqquşdular ki, hər ikisinin başında fır əmələ gəldi. pişik isə ağacda oturdlu və miyao-miyao deyirdi.
Bu mənzərəni görən Tebro nənə və Mito baba gülməkdən ölürdülər. Nəhayət, gülməkdən bihuş olaqndan sonra pişiyi ağacdan yerə endirdilər, ona süd içirtdilər, buxarın önündə balaca döşək sərdilər və yatırtdılar.

CİK-CUK

Hər bir uşaq yaxşı bilir ki, yazda qaranquşlar yaz fəslinin gəlişini xəbər verən ilk mücdəçilərdən biridir. Onlar yazda gəlib, payızda isti ölkələrə uçub gedirlər. Bütün yayı orda olurlar.
Siso nənə də hər yay qaranquşların cik-cik səsini eşidirdi. Haçaquyruqlar Siso nənənin evinin eyvanın divarlarında ona qədər yuva qurmuşdular. Anano və Manano qananquşların uçub gəlməsinə çox sevinirdilər. Onlar qaranquşlar ilə birgə oynayır və bəzən onlar kimi cik-cik səsi çıxardırdlılar. Bütün yayı əylənirdilər.
Payız gələndə, soyuqlar düşəndə qaranquşlar yuvalarınıf tərk etdilər və uçub getdilər. Qızcığazlar incidilər.
Bir gün səhərisi onlar qaranquşun cik-cik səsini eşitdilər. Qulaqlarına inanmadılar, lakin yuvadan düşmüş qaranquşu görəndə başa düşdülər ki, qanadı qırılıb və başqa qaranquşlar ilə birlikdə uça bilməyib.
Qaranquş soyuqdan bürüşürdü və yazıq-yazıq cick-cuk səsi çıxardırdı, buna görə də qızcığazlar onun adını Cik-cuk qoydular.
Onu otağa gətirdilər, çimizdirdilər, qırılmış qanadına məlhəm çəkərək sarıdılar və kuklanın yatağında yatırtdılar. Ona yaxşıca qulluq edirdilər, tezliklə onu sağaltdılar.
Qızcığazlar çox sevinirdilər, çünki Cik-cuk ilə birlikdə cik-cuk oyunu oynaya bilərdilər. Cik-cuk oyunu isə belə idi: Anano bir güncdə dururdu, Manano o biri küncdə. Cik-cuk isə onlar arasında duran stulun başına qonmuşdu. Anano cik-cuk deyən kimi Cik-cuk ona tərəf uçurdu. Yorulana kimi oynayırdılar. Yorulananları isə Siso nənə kökəyə xacapuriyə və günəbaxan tumuna qonaq edirdi.
Qış çıxdı.
Yazda qaranquşlar uçub gəldilər və yenə Siso nənənin evində məskunlaşdılar. Cik-cuku sağ görəndə, təsəvvür edə bilməzsiniz, necə sevindilər. Bir halda idilər ki, gəl ki. görəsən. Cik-cik səsi ilə oraları bürümüşdü. Siso nənənin evinin divarlarını və pəncərələrini dimdikləri ilə sığallayırdılar. Anano və Mananonun çiyinlərinə qonurdular və onlarla oynayırdılar.
Elə ki, payız gəldi və qaranquşlar uçub getmək istəyəndə, Cik-cuk onlarla getmədi. O, Ananonun və Mananonun yanında qalmağı üstün tutdu.

DELFİNLƏRİN NƏĞMƏSİ

Baçi adında bir balaca qəmli oğlançıcaz var idi. Ona görə qəmli idi ki, valideynləri yox idi. Oğlançığac bütün günü dənizin sahilində incimiş halda oturub quşların cəh-cəhinə qulaq açırdı. Axşam düşəndə yatmaq üçün balıqçıların daxmasına gedirdi. Balıqçılar yetim oğlançıgaza yazıqları gəlir və ona yemək verirdilər.
Bir axşamçağı balıqçılar dənizdən qayıdanda bir qoca balıqçı dostlarına dedi: Bu oğlancığaz məni kimi tənhadır və çox istəyirəm ki, mənim nəvəm olsun. Oğlancığaz çox sevindi.
Qoca balıqcının adı Tedo idi. O, çox xeyirxah bir insan idi, buna görə də hamı onu xeyirxah Tedo baba deyə çağırırdılar.
Bir dəfə də xeyirxah Tedo baba balıq tutmağa balaca oğlancığazı da özü ilə apardı. çoxlu balıq tutdular. Geri qaydıanda frtına baş verdi, göyün üzü qaraldı, yağış yağdı. Dalğalar qayığı döndərdi. Qoca və oğlancığaz suya düşdülər.
- Aman, mənim balam!- qoca bağırırdı.
Oğlancığaz kömək etmək üçün babasına səslənirdi:
-Baba, babacığazım, mənə yardım et.
Dalğalar bir-birinə çırpılırdı. Böyük bir dalğa oğlancığazı uzaqlara apardı.
Qoca ağlayırdı, bilmirdi ki, nə etsin. Bütün var gücü ilə dalğalara qarşı mübarizə apaırırdı.
-Baçii, Baçii, hardasan, Baçii!
Oğlancığazın səsi eşidilmirdi.
Tezliklə fırtına səngidi, yağış kəsdi, dalğalar da yavaşıdı. Dəniz sakitləşdi və rahatlandı.
Qoca qayığı düzəltdi, avarları çəkdi və bağırtı qopardı.
Biçarə Tedo baba dostlarını köməyə çağırırdı. Dostlar da tezliklə öz qayıqları ilə göründlülər. Hamı oğlancığazı axtarırdı.
-Aman Allah, mənim balaca Baçim boğulmadı ki!- Tedo baba ağlayırdı.
Qəflətən, necə oldusa, bir durna balıqçılara doğru uçub gəldi. Durna dedi: Siz ki, oğlancığazı axtarırsınız, dənizin ortasında böyük bir yarpağın üstündə oturub ağlayır.
Balıqçılar durnaya minətdarlıqlarını bildirib təcili dənizin ortasına doğru yönəldilər...
-Baçii! Baçii!- deyə oğlancığazı səsləyirdilər.
Oğlancığazın səsi isə eşidilmirdi.
Bütün gecəni onu axtardılar.
Səhər dənizi duman bürüdü, ətrafda heç nə görünmürdü.
-Baçii! Mənim balaca Baçim!- Biçarə qoca ağlayırdı.
Bu caman delfinlər üzərək balaca Baçinin yanına getdilər. Bir gözəl delfin Baçini tərkinə aldı və ona nəvaziş göstərərək: Qorxma, tezliklə sevimli xeyirxah Tedo babanı görəcəksən, -deyərək öz dostlarına üz tutdu: Gəlin, nəğmə oxuyaq, balıqçılar səsimizi eşidəndə bizi asanca tapa bilərlər.
Onlar nəğmə oxumağa başladılar.
Balıqçılar delfinlərin səsini eşidəndə sevıncək səsləndilər:
-Delfinlər! Delfinlər nəğmə oxuyurlar!
- Güman ki, Bizim Baçini xilas ediblər və ona görə nəğmə oxuyurlar!
-Axı, delfinlənr uşaqları çox sevirlər?
Balıqçılar var gücləri ilə avarları çəkməyə başladılar.
Delfinlərin nəğməsi artıq daha yaxşı eşidilirdi.
Tezliklə oğlancığazın səsini də eşitdilər:
-Mənim xeyirxah babam, hardasan?
-Burdayam, ay bala,- xeyirxah Tedo baba ona səs verdi.
Bir-birilərinin səsini eşidirdilər, lakin bir-birilərini hər hala görə bilmirdilər. Delfinlər isə nəğmə oxuduqca oxuyurdular.
Tezliklə dəniz və səma dumandan təmizləndi. Delfinlər balıqçıların yanına tərəf üzürdülər. Oğlancığazı qayığa mindirdilər və rəqs etməyə başladılar.
Təsəvvür edə bilməzsiniz, balıqçılar necə sevindilər, ələlxüsus, xeyirxah Tedo baba. Qoca və oğlancığaz uzun müddət bir-birilərinə baxırdılar. Hamı sevincdən ağlayırdı.
Delfinlər balıqçıları və oğlancığazı sahilə qədər ötürdülər. Nəhayət, xüdafizləşdilər və nəğmə oxuya-oxuya dənizin ortasına doğru üzə-üzə getməyə başladılar.

BUDRUQANA

Bir balaca begemot var idi, adı Budruqana idi. Budruqana həmişə incik idi, ona görə kimi dostları yox idi. Bir gün anası ona dedi: Get, meşədə gəz, bəlkə bir kimsə ilə tanış olarsan, dostlaşarsan.
Budruqana getdi, az getdi, çox getdi, axırda bir tısbağaya rast gəldi.
-Salam, sən kimsən?- Budruqana tısbağadan soruşdu.
- Mən tısbağayam, bəs sən?
- Mən isə Budruqanayam, mənimlə dostluq etmək istəyirsənmi?
Tısbağa başını çanağında gizlətdi. Budrukana onun gah bir tərəfinə keçdi, gah o biri tərəfinə keçdi, çanağı pəncəsi ilə taqqıldatdı, lakin tısbağa hər halda başını çıxartmadı.
-Eh,- Budruqana köksünü ötürdü.-Güman ki, mənimlə dostluq etmək istəmir,- deyə yoluna davam etdi.
Bir az gedəndən sonra kirpiyə rast gəldi.
-Salam, sən kimsən,-Budruqana ondan soruşdu.
-Mən kirpiyəm, bəs sən?
- Mənim adım Budruqanadır, mənimlə dost olmaq istəyirsənmi?
Kirpi də başını gizlətdi və top kimi yumrulandı.
-Gəl onu da taqqıldadım, bəlkə başını çıxardar... Lakin pəncəsinə onun tikanları batdı və ağladı.
Bu zaman onun qarşısına siçan balası çıxdı.
-Salam, niyə ağlayırsan?- Siçan balası ondan soruşdu.
-Kirpi ilə dostluq etmək istəyirdim, o isə öz tikanları ilə pəncəmi çızdı,- deyərək çızıx yerlər göstərdi , Bir bax... sən kimsən?
-Mən siçan balasıyam.
-Mən Budruqanayam. Mənimlə dostluq etmək istəyirsənmi?
Siçan balası fikrə getdi və ona dedi:
- Hə, istəyirəm, lakin bacarmıram.
-Niyə bacarmırsan?
- Ona görə ki, mənim yuvama sən sığa bilməzsən, böyüksən, məni isə anacığım bayıra çıxmağa qoymur.
-Niyə qoymur?
- Məstan yeyər səni,- deyir.
Budruqana kədərləndi. Siçan balası ilə xudahafizləşərək getdi.
Az getdi, çox getdi, nəhayət, ağacdan gülüş səsi eşitdi. Çevrilib baxanda dələni gördü.
-Salam, sən kimsən?,- Budruqana soruşdu.
-Mən dələyəm, bəs sən kimsən?
-Mənim adım Budruqanadır, mənimlə dostluq etmək istəyirsənmi?
-Çox istəyirəm, lakin bacarmıram.
- Niyə bacarmırsan?
Sən ağaca çıxmağı bilmirsən, mən isə aşağı düşə bilmirəm, ona görə ki, acgöz şələquyruqdan qorxuram.
Budruqana köksünü ötürdü və yoluna davam etdi. Az getdi, çox getdi, nəhayət, arıların pətəyinə rast gəldi. Arılar bal yığırdılar. Budruqana əlini pətəyə vuran kimi arılar vızıltı qopartdılar və Budrukqananı sancdılar. Bəzisi burnundan, bəzisi quyruğundan, bəzisi pəncəyindən, bəzisi qulağından. Yazıq Budruqana ağlaya-ağlaya anasının yanına qaçdı. Anası onu sığallayaraq sakitləşdirdi. Bu zaman sizə nədər xəbər verim, nədən xəbər verim, kəpənəklər və quşlardan. Onlar Budruqananın yanına uçub gəldilər. Bir gözəl kəpənək Budruqananın qulağına qondu və ona dedi: Biz sənin dostların olacağıq.
Budruqana çox sevindi. Arılardan incikliyini yadından çıxartdı, kəpənəklər ilə və quşlar ilə deyib-gülməyə, rəqs etməyə başladı.

Gürcü dilindən tərcümə edən: Mirzə Məmmədoğlu



.