İngiltərədə Gardiff Universitetinin cərrahiyə kafedrasında çalışan gənc azərbaycanlı həkim-müəllim-cərrah

Sevindirici haldır ki, bu gün gənclərimiz dünyanın aparıcı universitetlərində təhsil almaqla yanaşı, həm də müxtəlif sahələrdə çalışırlar. Bütün bunlar bir daha onu göstərir ki, gənclərimizin öz bilik və bacarıqlarını üzə çıxarmalarına, potensiallarını effektli reallaşdırmalarına,
cəmiyyətdə layiqli yer tutmalarına münbit şərait
yaradılıb. Təbii ki, gənclərimiz bu etimadı layiqincə
dəyərləndirməyə çalışır, yaradılmış şəraitdən
səmərəli istifadə edirlər. Hazırda xaricdə yaşayan
və çalışan gənclərimiz ölkəmizi öz təhsili və
bacarıqları ilə layiqincə təmasil edirlər.

Belə gənclərimizdən biri də, bizim bu günkü
müsahibimiz - İngiltərədə Gardiff Universitetinin
cərrahiyə kafedrasında çalışan gənc azərbaycanlı
həkim-müəllim-cərrah İlhamə Əhməd qızı Cəfərlidir.
O, Naxçıvanda doğulub. 1982-1992-ci illərdə Naxçıvandakı Vəli Zeynalov adına 3-li orta məktəbdə oxuyub.
1992-1998-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinın pediatriya fakültəsində ali təhsil alıb.
Orta məktəbi "Qızıl medal"la, ali məktəbi isə "Fərqlənmə diplomu" ilə bitirib. Bir müddət Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtı Ər-Riyadda Məlik Fəhəd adına xəstəxanada çalışıb. Hazırda İngiltərədə Gardiff Universitetinin cərrahiyə kafedrasında işləyir.


- İlhamə xanım, əvvəlcə sizi doğma Bakımızdan salamlayır və oxucularımıza özünüz haqqınızda qısaca məlumat
vermənizi xahiş edirik.
- Salamlar. Mən Naxcıvanda doğulmuşam.
Orta təhsilimi Naxçıvanda, ali təhsilimi Bakıda almışam.
Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin Pediatriya fakültəsini qırmızı diplomla bitirmişəm.
3 il Bakıdakı Musa Nağıyev adına Xəstəxananın 2-ci uşaq cərrahiyyəsi şöbəsində uşaq cərrahı kimi çalışmışam.
Bununla yanaşı, 2001-2002-ci illərdə 2 nömrəli Tibb Kollecində müəllim işləyib, dərs demişəm.
Bir müddət Səudiyyə Ərəbistanının paytaxtı Ər-Riyadda bu ölkənin ən böyük 4 xəstəxanasından biri olan Məlik Fəhəd adına xəstəxanada işlədim.
Hazırda İngiltərədə Gardiff Universitetinin cərrahiyə kafedrasında həm müəllim, həm də həkim-cərrah olaraq çalışıram.
Qeyd edim ki,İnternaturanı Amerikada keçmişəm,
hətta o illərdə USMLE imtahanını da vermişəm.
Azərbaycandan ilk və bildiyimə görə yeganə
Fellow of American College of Surgeons (FACS)
dərəcəsi olan cərraham. Eləcə də,
Avropa dərəcəsi olan ilk və yeganəyəm.
Ümidvaram ki, inşallah, gələcək illərdə sıralarımızda çoxları olacaq.

- Necə oldu ki, Ər-riyada getdiniz və məhz orada çalışmağa qərar verdiniz?
- 6 il bundan əvvəl təhsil dərəcələrimə görə həmin xəstəxanadan dəvət aldım.
Xəstəxana ilə maraqlandım. Öyrəndim ki, xəstəxananın standartları çox yüksəkdir.
North Amerika standartlarıdır. Ona görə də, bir müddət burada çalışmağa qərar verdim.
Burada transplantasiya da daxil olmaq şərtilə bütün əməliyyatlar həyata keçirilir.
Yeni doğulmuşdan 15 yaşınadək bütün əməliyyatları edirdik.
Anadangəlmə qüsurların korreksiyası, qida borusu, bağırsaqların atreziyalarının əməliyyatları,
hirschsprung xəstəliyinin müalicəsi, nevroloji xəstəliyi olan uşaqlarda mədədən bir-başa
qidalandırma əməliyyatları və bir çox xəstəlikləri göstərmək olar.


- Ər-Riyadda, eləcə də indi İngiltərədə dil baxımından problem yaşadınızmı?
- Yox, yaşamadım. Çünki Ər-Riyada gəlməzdən əvvəl ərəb dili kurslarına getdim, ərəb dilini yaxşı öyrəndim,
yazıb, oxuyub, danışmaqda çətinliyim yoxdur.
O ki qaldı işdə - hamımız ingiliscə danışırdıq ki, o dil mənim ana dilimdən başqa ikinci dilimdir.
Mən məktəbi və universiteti rus dilində bitirməyimə baxmayaraq, ingilis dilini çox yaxşı bilirəm.
Ona görə də, İngiltərəyə gələndə də heç bir çətənliyim olmadı.

- Adətən, qızlar, xanımlar cərrahiyyəyə az üstünlük verirlər.
Bəs, Siz necə oldu ki, məhz bu sahəni seçdiniz?
- Mənim rəhmətlik babam Cabbar Cəfərov cərrah olmuşdu.
İlk əməliyyatı da onunla 19 yaşımda etmişik.
Hətta “Facebook” səhifəmdə də həmin əməliyyat zamanı
çəkilmiş şəkli yerləşdirmişəm.
Görünür cərrahiyyəyə məhəbbətimiz irsidir.
Doğrudur, övladlarının heç biri cərrah olmadı.
Lakin mən əzəldən sevdim.
Cərrahiyyə çox canlı və yaradıcı bir işdir.

- Peşənizlə bağlı artıq hansı uğurlar əldə etmisiniz?
-Cərrahlıqla bağlı bir neçə şəhadətnamələrim var.
Mən ilk cərrahi dərəcəmi, ümumi cərrah kimi İrlandiyanın
Royal College of Surgeons in İreland adlı Kral Kollecində almışam.
Uşaq cərrahı kimi isə əvvəlcə Amerikada və ötən ilin
dekabr ayında isə Avropadan aldım.
Eyni zamanda, elmi tədqiqat işlərimi də davam etdirirəm.
Belə ki, Kanadada "Qida borusundakı dəliklərin cərrahi üsulla bağlanmasının metodları" haqqında geniş məqaləm
çap olunub.
İkinci işim də uşaqlarda mədədən bir-başa qidalandırmadır ki, bununla bağlı Səudiyyə Ərəbistanının ikinci böyük şəhəri və maliyyə paytaxtı olan Ciddədə beynəlxalq konfransda çıxış etmişəm. Məruzəmin mətni də çap olunub.

- Xaricdə çalışmaq peşənizlə bağlı sizə hansı imkanlar yaradıb?
- Demək olar ki, peşəmi A-dan Z-yə qədər xaricdə öyrənmişəm.
Bəlkə də, indi Azərbaycanda da imkanlar var. Lakin mənim təhsil aldığım illərdə məhdudiyyət vardı. Bakıda rezidensiya proqramları yox idi. Bizim bitirdiyimiz ildən sonra başladı. Rezidentura, Laparoskopik ve robotik cərrahiyyə inkişaf etməmişdi.

- Sizə, bu gün uşaq cərrahiyyəsi sahəsində ölkəmizdəki həkimlərin öyrənəcəyi çox şeymi var?
- Bəli, var. Həm də lap çox. Amma onu da vurğulamalıyam ki, hazırda Bakıda da çox yaxşı cərrahlar var, lakin inkişaf üçün vaxt lazımdır.
Bir gün mən də Azərbaycana qayıdıb uşaq cərrahiyyəsinin daha da irəli getməsi üçün
əlimdən gələni etmək istəyərəm.

- Siz təhsilinizi Amerikada davam etdirmisiniz.
Bu sahədə təhsil sistemində hansı fərqlər var?
- Bakıda uşaq cərrahı olmaq uçun, ilk növbədə pediatr olmalısan.
Burada elə deyil.
Uşaq cərrahı olmaq üçün mütləq, öncə ümumi cərrah olmalısan.
Pediatriya və cərrahiyə müxtəlif şaxələrdir.
Ondan sonra ən azı 5 il ümumi cərrah olmaq lazımdır.
Sonra 3 il uşaq cərrahı olmalısan ki, mütəxəssis cərrah dərəcəsi alasan.


- Fəaliyyətinizi xarici ölkədə davam etdirmək çətin deyilmi?
- Hər şeyin üstün tərəfi və əksik tərəfi var.
Doğrudur, burada beynəlxalq təçrübə qazandım.
Lakin Vətəndən uzaqda yaşamaq heç də asan deyil.
Bəzən, sadəcə, böyüdüyüm şəhərin hər mövsümünün qoxusu belə burnuma gəlir.
Hər zaman həsrətlə yaşayırsan. İldə 1-2 dəfə valideynlərimi də ziyarət edirəm.
Muğam səsi gəldiyində ürəyimin telləri əsir...

- Orada yaşayan azərbaycanlılarla necə, əlaqə saxlaya bilirırsinizmi?
- Bəli, Ər-Riyadda olduğu kimi, burada da azərbaycanlılarla daim əlaqə saxlayıram.
Doğrudur, burada az azərbaycanlı var.
Lakin mümkün olduğu qədər əlaqə saxlayırıq.
Etiraf edim ki, işim çox ağırdır.
Tez-tez görüşməyə imkan olmur.
Lakin buradakı səfirliyimiz bizi tez-tez tədbirlərə dəvət edir.
Orada əksər hallarda görüşürük.

- Yerli əhalinin Azərbaycan haqqında məlumatı varmı?
- Yerli əhalinin son illərdə artıq Azərbaycan haqqında az da olsa məlumatları olduğu hiss olunur.

- Gələcəkdə hansı planlarınız var?
- Gələcəkdə Azərbaycana qayıdıb uşaq cərrahiyyəsini daha da inkişaf etdirmək arzusundayam.

- Arzularınız çin olsun, İlhamə xanım!..

Və sonda, fürsətdən
istifadə edərək, sizi
qarşıdan gələn - 16 noyabr
- doğum gününüz münasibətilə
ürəkdən təbrik edir,
sizə uzun ömür,
möhkəm cansağlığı,
ailə səadəti, xoşbəxlik,
firavan həyat, eyni zamanda,
bu çətin, məsuliyyətli və olduqca şərəfli fəaliyyətinizdə yeni-yeni uğurlar arzulayırıq!..

Aysel MƏDƏDLİ,
ZiM.Az

.