AMEA-nın müxbir üzvü, professor SƏLİM MUSAYEV (1937-2010)

AMEA-nın müxbir üzvü, professor SƏLİM MUSAYEV (1937-2010) UNUTSAQ, UNUDULARIQ!..
ALİMLƏRİMİZİ TANIYAQ VƏ TANIDAQ!..


ELMƏ HƏSR OLUNMUŞ ÖMÜR

Qə­dim Borçalı mahalınının Başkeçid (indiki Gürcüstanın Dmanisi) rayonundakı ucqar dağ kənd­lə­rin­dən olan Aşağı Yu­­xarı Oruz­manlar bir vaxt, nəinki Baş­­keçid rayonunda, hətta bü­tün Gürcüstanda belə inkişaf et­miş, adlı-sanlı ziyalıları ilə seçilmiş kənd­lə­rin­dən olmuş­lar.
(Orzuman - əslində Oğuzman de­sək, bizcə daha düzgün olardı.
Çünki bizim bu sözlərimizi son illərdə elmə mə­lum olan və Baş­ke­çid yaxın­lığında tapılan ən qə­dim insan qəbirlərinin - Oğuz qə­birlərinin olması da bunu sübut edir).


Heç də təsadüfü de­yil­dir ki, qədim Başke­çidin ilk aka­de­miki
Sə­lim Hüseynpaşa oğlu Mu­­­sa­yev­ də 1937-ci il mayın 29-da
məhz Yuxarı Oruz­man kəndində dün­yaya gəl­­miş və elə həmin
kəndə də boya-ba­şa çatmışdir.

Səlim Musayev 1951-ci ildə Yu­­­xa­rı Oruzman kənd 8 illik,
1954-cü ildə isə Ha­mamlı kənd 11 illik orta məktəbini bitirib.
Üç il təsər­rü­fat­da işlə­dik­dən son­ra 1957-1960-cı illərdə Sovet Ordusu sı­ra­larında xidmət edib.
1961-ci ildə Həsən bəy Zərdabi adına Gəncə Dövlət Pe­­­­do­qoji İnstitutunun biologiya fakultəsinə daxil olub.
O, bu­­­rada əla qiymətlərlə oxumaqla yanaşı, həm institutun bütün ictimai hə­yatında yaxından iştirak etmiş, elmə olan böyük marağı ilə müəllimlərinin diqqətini cəlb etmişdir. (Qeyd etmək lazımdır ki, həmin dövrlərdə institutun kimya-bio­logiya fakultəsində çox güclü professor-müəllim heyəti çalı­şırdı və professorlar Rza Rzazadəni və Həmid Fər­zə­li­bəy­lini xatırlamağı özümüzə borc bilirik.)

Gənc tələbə elə həmin vaxtlarda biologiya elminin sox ma­raqlı sahələrindən olan “Ali bitkilərin sistematikası” sa­hə­sinə xüsusi maraq göstərib. İnstitutun biologiya fakul­təsi­nin “Bio­logiya və kənd təsərrüfatının əsasları” ixtisası üzrə fərq­lənmə diplomu ilə bitirən S.H.Mu­sa­yev 1967-ci ilin no­yabr ayının 17-nə kimi Balakən rayo­nunun Meşə­şam­bul kənd 8 illik orta məktəbində kimya-biologiya müəl­­­limi işləyib. Elmə olan böyük marağı onu Azərbaycan Elmlər Akade­mi­yasının Botanika İnstitutunun aspirantu­ra­sı­na gətirir. O, çox böyük həvəs və inadkarlıqla bitki sis­tematikasının sirlərini öyrən­mə­yə başlayır, bu sahədə geniş elmi-tədqiqat işləri aparıb, 1967-ci ildə biolo­giya elmlər doktoru Y.M.İsa­yevin rəh­bərliyi ilə “Vələmir cin­sinin Qaf­qaz növləri” mövzu­sun­da na­­mi­zədlik desserta­si­yasını vax­tından 6 ay əvvəl müvəffə­qiyyətlə müdafiə edir.

1971-ci ildən başlayaraq S.Musayev “Azərbaycan taxıl­ları” mövzusunda doktorluq dessertasiyası üzərində ciddi el­­mi ax­tarışlar aparmağa başlayıb. Uzun illər ərzində apar­­­dığı ax­ta­rışlar nəticəsində elm üçün 10 növ təsvir ve­rib ki, bu da dün­ya botanikləri tərəfindən yüksək qiy­mət­ləndirilərək qəbul edilib və Beynəlxalq Nomen­klatur Bota­nika kodeksinə daxil olunub. Bununla yanaşı o, Av­ra­siya florası üçün 12 növ, Qaf­qaz florası üçün 7 növ, Azər­bay­can florası üçün 10 cins və 150 növ ilk dəfə göstərib. S.Mu­sayev 1970-1985-ci illərdə Nax­­çıvan MR və Azər­bay­­­­­canın digər bölgələrinə təşkil olu­nan ekspe­disiyalara rəhbərlik edib və mərkəzi herbarium fondunu yeni herbari nüsxələri ilə zənginləşdirib.
O, bütün elmi tədqiqat işlərinin və digər araşdırmaların nə­ticələrinə dair 1990-cı ildə Ukrayna Respublikasının Ki­yev Bo­tanika İnstitutunda biologiya elmləri doktoru alimlik dərə­cəsi almaq üçün “Azərbaycan taxılları” mövzusunda müvəf­fəqiyyətlə dissertasiya müdafiə edib.

S.Musayev Ali bitkilərin sistematikası, xüsusən aqros­tolo­giya sahəsində MDB-də çalışan 5 nəfər mütəxəssisdən biri­dir. Onun gərgin əməyinin elmi axtarışları 5 mo­no­qrafiyada və 160-dan çox elmi məqalələrdə toplanıb.

S.Musayev elmi tədqiqatları içərisində faydalı, nəsli kə­silməkdə olan bitkilərin öyrənilməsi də xüsusi bir yer tu­tur.
1989-cu ildə nəşr edilən “Azərbaycanın qırmızı kita­bı”­nın ha­zır­­lanmasında yaxından iştirak edib.
1996-cı ildə aka­­demik V.Hacıyevlə birlikdə Azərbaycanın “Qır­mızı”“Yaşıl” ki­tab­larına tövsiyə edilən “Bitki və bitki formasi­yaları” adlı əsə­ri çap olunub.
O, Azərbaycan florasının milli dildə yazılan yeni nəş­rinin ha­zırlanmasında əsas müəlliflərdən biridir.

Biologiya elmləri doktoru, professor Səlim Musayevin yaz­­dığı “Azərbaycanın paxlalı bitkiləri”“Naxçıvan flo­­ra­sı­nın paxlalı bitkiləri” (akademik V.Hacıyevlə birlik­də) ad­lı əsər­ləri İngiltərədə yerləşən Beynəlxalq məlumat­lar ban­­kının si­fa­rişi ilə hazırlanıb və 1997-ci ildə “Şimali Av­rasiya paxla­lı­larının konspekti” adlı əsərə daxil edilib.
Bu əsərdə Azər­bay­­canın paxlalılar florasının 63 cinsinə aid 437 növ, Nax­çıvan paxlalılar florasının 37 cinsinə aid 234 növ Beynəlxalq no­men­klatur kataloqa daxil edilib və Azər­baycan Respubli­kası burada müstəqil dövlət kimi təm­sil olu­nub.

S.H.Musayev AMEA-nın “Xəbərlər” (biologiya elmlər seri­yası) jurnalının redaksiya heyətinin üzvü, geniş diapo­zonlu bir tədqiqatçı kimi milli kadrların hazırlanma­sına, botanika elmlərinin hərtərəfli inkişafına öz ömrünü həsr edir. Onun rəh­­bərliyi altında 4 nəfər elmlər namizədi ha­zırlanıb.
O, on­larla dissertantın opponenti, 7 nəfər dis­ser­tan­tın isə el­mi rəh­bə­ridir.

S.H.Musayev botanika elminin inkişafında və nailiy­yət­lə­ri­nin tədbiq edilməsində də öz bilik və bacarı­ğını əsir­gə­mə­yib. Müxtəlif illərdə Alma-Ata, Aşqabad, Sankt-Peter­burq, İs­tan­bul, Samsun, London və s. şəhərlərdə keçi­rilən elmi kon­­frans, qurultay və sim­poziumlarda dəfələrlə elmi mə­ruzə ilə çıxış edib, əsərləri həmin ölkələrin nəş­riyyat­larında nəşr olu­nub.

Məhz bütün bu elmi nailiyyətlərin, gərgin zəhmətin bəh­­rəsi olaraq 2001-ci ildə Milli Elmlər Akademiyasına ke­çi­rilən seç­­­kilərdə seçilən müxbir üzvlərindən biri də Azər­­baycan MEA Botanika İnstitutunun labaratoriya mü­diri, “Bitki alə­mi­nin qorunması, əmələ gəlməsi və səmə­rəli isti­fadəsinin bio­lo­ji əsasları” problemləri üzrə sədr müa­vi­ni, İnstitutun el­mi şurasının və Azərbaycan Dövlət Ekо­­lo­giya və Təbiət­dən İsti­fadəyə Nəzarət Ko­mitəsinin elmi şu­rasının üzvü, biolo­gi­ya elmləri doktoru, professor Səlim Hüseynpaşa oğlu Musa­yev­dir.

Biologiya elmləri doktoru, AMEA-nın Müxbir üzvü Sə­lim Musayevin adı “Кто есть кто Биоразнообразие Рос­­сии и сопредельных регионов” (1997) adlı kitabda və “Vektor” şir­kətinin Beynəlxalq Elm mərkəzinin apar­dığı ictimai sor­ğuya əsasən 2001-ci ilin “Azərbaycanın 100 görkəmli alimi” seriyasına daxil edilmişdir.

S.H.Musayev Ali bitki­lərin sistematikası sahəsində dərin elmi biliyə, ana­litik dü­şüncəyə, fenomen yaddaşa, yüksək iş qabiliy­yətinə ma­lik geniş profilli tədqiqatçıdır. Özünə və ətrafın­dakılara qarşı yük­­sək tələbkarlıq, düzgünlük, ideal saflıq ona elmi əmək­daşlarının məhəbbətini və hörmətini qazan­dırmışdır.
Və elə buna görə də o, 2008-ci ildə AMEA-nın Botanika İns­titu­tu­nun direktoru seçilmişdir.

AMEA-nın müxbir üzvü, professor Səlim Mu­sayev ömrünün 73-cü baharında
8 aprel 2010-cu ildə vəfat etmiş, Bakıdakı II Fəxri xiyabanda dəf olunmuşdur.
Respublika mətbuatında - o cümlədən, “Azərbay­can”, “Təhsil”, “Şərqin səsi” və s.
qəzetlərdə onun haqqında geniş NEKROLOQlar çap olunmuşdur.
Allah rəhmət eləsin!...


Müşfiq BORÇALI,
ZiM.Az

Bax:
Müşfiq BORÇALI. ELMƏ HƏSR OLUNMUŞ ÖMÜR.
«Təhsil» qəzeti, Sentyabr, 2007;
«Şərqin səsi» qəzzeti, N: 05-06 (209-210)
May, 2008-ci il.

Müşfiq BORÇALI. "Sazlı-Sözlü Başkeçid". I cild. Bakı, 2015.



.
Muəllif huquqları qorunur.
Məlumatdan istifadə etdikdə istinad mutləqdir.
Oxşar xəbərlər:
TƏBRİK EDİRİK, VALİDƏ XANIM ƏLİZADƏ!..

TƏBRİK EDİRİK, VALİDƏ XANIM ƏLİZADƏ!..

Elm, Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
Akademik İRADƏ MƏMMƏD QIZI HÜSEYNOVA – 55

Akademik İRADƏ MƏMMƏD QIZI HÜSEYNOVA – 55

Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
Validə xanım Əlizadə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilib

Validə xanım Əlizadə AMEA-nın həqiqi üzvü seçilib

Biologiya və tibb elmləri
Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü, Saleh Məhərr ...

Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü, Saleh Məhərr ...

Naxçıvan, Elm
Akademik İradə Hüseynovanın 50 yaşı tamam olur

Akademik İradə Hüseynovanın 50 yaşı tamam olur

Elm, Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
= TƏBRİK EDİRİK, = Hörmətli ALI MUSAYEV!..

= TƏBRİK EDİRİK, = Hörmətli ALI MUSAYEV!..

TDPİ-nin Azərbaycan bölməsi, Tiflis, Başkeçid, Təbriklər
Ad gününüz mübarək, hörmətli akademik Validə xanım Əlizadə!..

Ad gününüz mübarək, hörmətli akademik Validə xanım Əlizadə!..

Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
AD GÜNÜNÜZ MÜBARƏK, HÖRMƏTLİ İRADƏ XANIM!..

AD GÜNÜNÜZ MÜBARƏK, HÖRMƏTLİ İRADƏ XANIM!..

Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
AMEA Botanika İnstitutunun yeni direktoru kollektivə təqdim edilib

AMEA Botanika İnstitutunun yeni direktoru kollektivə təqdim edilib

Biologiya və tibb elmləri
“Xalq təbabətinin unudulmuş reseptləri (Qərbi Azərbaycan, Şərqi Zəngəzur və ...

“Xalq təbabətinin unudulmuş reseptləri (Qərbi Azərbaycan, Şərqi Zəngəzur və ...

Yeni nəşrlər, Biologiya və tibb elmləri
Bağlarla dostluq. Azərbaycan botanikləri beynəlxalq kooperasiyanı genişlənd ...

Bağlarla dostluq. Azərbaycan botanikləri beynəlxalq kooperasiyanı genişlənd ...

Biologiya və tibb elmləri
AMEA-nın müxbir üzvü İlham Şahmuradovun 60 illik yubileyi keçirilib

AMEA-nın müxbir üzvü İlham Şahmuradovun 60 illik yubileyi keçirilib

Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
Professor Vidadi Musayev vəfat edib

Professor Vidadi Musayev vəfat edib

AzTU, Nekroloqlar
Hacettepe Universitetinin professoru AMEA Botanika İnstitutunun qonağı olub

Hacettepe Universitetinin professoru AMEA Botanika İnstitutunun qonağı olub

Elm, Biologiya və tibb elmləri
GÖRKƏMLİ ALİM ƏLİŞİR MUSAYEV VƏFAT EDİB

GÖRKƏMLİ ALİM ƏLİŞİR MUSAYEV VƏFAT EDİB

Səhiyyə, Başkeçid, Nekroloqlar
ABŞ-da çalışan professor Faiq Musayev AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexno ...

ABŞ-da çalışan professor Faiq Musayev AMEA Molekulyar Biologiya və Biotexno ...

Biologiya və tibb elmləri
Azərbaycanın görkəmli botanik alimi Tofiq Məmmədovun 60 yaşı tamam olur...

Azərbaycanın görkəmli botanik alimi Tofiq Məmmədovun 60 yaşı tamam olur...

Biologiya və tibb elmləri, Təbriklər
TƏDQİQATÇI ALİM - OQTAY MİRZƏYEV

TƏDQİQATÇI ALİM - OQTAY MİRZƏYEV

"Şərqin səsi"
AMEA-nın müxbir üzvü ƏLİŞİR MUSAYEV “Əmək” ordeni ilə təltif edilib

AMEA-nın müxbir üzvü ƏLİŞİR MUSAYEV “Əmək” ordeni ilə təltif edilib

Rəsmi Xəbərlər, Sağlamlıq, Başkeçid, Təbriklər
AMEA-nın müxbir üzvü Kamran Əliyevin 65 yaşı tamam olur

AMEA-nın müxbir üzvü Kamran Əliyevin 65 yaşı tamam olur

Humanitar elmlər, Təbriklər
Rəy yazın: